AN DARA SCEIDEAL.

Forala Maidir le Feidhmiu Cumhacht an Bhoird.

Talamh a Thógaint.

Alt 5.

1. (1) Aon uair roimh an tíolacadh nó fionnadh an phraghais nó an chúitimh a dhéanamh, féadfaidh an Bord, faoi réir na míre seo agus chun aon cheann dá bhfeidhmeanna a chomhlíonadh:

(a) dul isteach agus seilbh a ghlacadh ar aon talamh;

(b) aon cheart d'fheidhmiú a húdaraítear leis an Acht seo don Bhord a thógaint;

(c) forceannadh, srianadh nó cur isteach eile a dhéanamh ar aon éasúint nó aon mhaoin nó ceart eile a n-údaraítear don Bhord leis an Acht seo forceannadh, srianadh nó cur isteach eile a dhéanamh air.

(2) Aon uair a fheidhmeos an Bord aon chumhacht faoi fhomhír (1) dlífid ús d'íoc, le háititheoir na talún nó le húnaer na héasúna, an chirt nó na maoine eile a ndeachthas isteach air nó ar cuireadh isteach air, ar mhéid an phraghais nó an chúitimh is iníoctha faoin Acht seo leis an áititheoir nó leis an únaer, do réir trí faoin gcéad sa bhliain ó dháta an dula isteach nó an churtha isteach go dtí dáta íoctha an phraghais nó an chúitimh.

(3) Ní dhéanfaidh an Bord—

(a) dul isteach ná seilbh a ghlacadh ar aon talamh faoin mír seo gan fógra mí ar a laghad nó, i gcás tí chónaithe áitithe, fógra trí mhí ar a laghad, a thabhairt i scríbhinn roimh ré don áititheoir go bhfuilid ar intinn sin a dhéanamh, ná

(b) aon éasúint ná ceart eile d'fheidhmiú ná cur isteach ar aon cheart ná maoin faoin mír seo gan fógra mí ar a laghad a thabhairt i scríbhínn roimb ré don únaer go bhfuilid ar intinn sin a dhéanamh.

(4) Féadfar fógra faoin mír seo a sheirbheáil ar dhuine ar bith trína chur leis an bpost cláraithe i gclúdach arna dhíriú chun an duine sin ag an seoladh is gnáth, nó is déanaí is eol, a bheith aige.

(5) Mura féidir, ar aon chúis, an clúdach a dhíriú amhlaidh, féadfar é a dhíriú chun an duine dá mbeidh sé beartaithe i gceachtar slí nó sa dá dhlí acu seo a leanas:—

(a) faoin tuairisc “an t-únaer” nó “an t-áititheoir” (pé acu é) gan a ainm a lua,

(b) ag an talamh nó ag suíomh na maoine lena mbaineann an fógra.

2. (1) Bhéarfaidh an Bord, tráth nach déanaí ná mí roimh iad do dhul isteach ar aon talamh nó roimh iad do chur isteach ar aon mhaoin nó ceart, go dtaiscfear do réir na míre seo léarscála, pleananna agus leabhair eolais maidir leis an gcéanna.

(2) Beidh na léarscála agus na pleananna líonmhar a ndóthain agus de shaghas is leor chun go dtaispeánfaid ar leor-scálaí an mhaoin, corprach nó neamhchorprach, a beartaítear a thógaint agus gach cur isteach (a mhéid is féidir sin a thaispeáint ar líníocht) a beartaítear a dhéanamh ar aon mhaoin, corprach nó neamhchorprach.

(3) Beidh sna leabhair eolais ainmneacha na ndaoine is únaerí nó únaerí toimhdean, léasaithe nó léasaithe toimhdean, agus áititheoirí ar an talamh go léir a mbeartaítear í a thógaint nó baint léi ar shlí eile faoin Acht seo agus ar an maoin go léir, corprach nó neamhchorprach, a mbeartaítear cur isteach uirthi in aon tslí faoin Acht seo.

(4) Taiscfear na léarscála, na pleananna agus na leabhair eolais i bpríomh-oifig an Bhoird agus i pé áiteanna eile a ordós an tAire agus coimeádfar ar taisceadh amhlaidh iad go ceann pé tréimhse a hordófar agus, faid a bheid ar taisceadh amhlaidh, beid ar fáil chun a n-iniúchta ag duine ar bith, in aisce, idir a deich a chlog ar maidin agus a ceathair a chlog tráthnóna gach lá ach amháin an Satharn, an Domhnach, agus laethanta saoire bainc.

(5) A luaithe is féidir tar éis aon léarscála, pleananna, nó leabhair eolais a thaisceadh, bhéarfaidh an Bord fógra poiblí i dtaobh an taiscthe sin trí fhóghrán d'fhoilsiú faoi dhó i ngach ceann de dhá nuachtán laethúla nó níos mó agus i pé nuachtáin eile (más ann) a ordós an tAire.

(6) Déarfar sa bhfógra poiblí go bhfuil na léarscála, na pleananna nó na leabhair eolais lena mbaineann sé ar fáil chun a n-iniúchta ag an bpobal do réir na míre seo agus luafar ann na trátha agus na háiteanna a bhféadfar iad d'iniúchadh.

3. (1) An praghas nó an cúiteamh a bheas le n-íoc ag an mBord, as aon talamh a tógadh (go buan nó go sealadach) faoin Acht seo, leis na daoine ar leithligh a bhfuil teideal acu chuioi, nó eastáit nó leasa acu inti, nó as aon éasúint, cead slí, ceart uisce, nó ceart eile, nó i leith aon cheann acu sin, a tógadh amhlaidh (go buan nó go sealadach), leis an únaer nó leis na daoine ar leithligh a bhfuil teideal acu chun na talún nó eastáit nó leasa acu sa talamh, ar uirthi nó ina leith a tógadh an ceart sin amhlaidh, déanfar, cheal comhaontuithe, a mhéid a cheapadh faoi réim agus do réir an Acquisition of Land (Assessment of Compensation) Act, 1919.

(2) An cúiteamh a bheas le n-íoc ag an mBord, as forceannadh nó srianadh nó cur isteach eile (buan nó sealadach) a dhéanamh faoin Acht seo ar aon éasúint, cead slí, ceart uisce nó ceart eile ar aon talamh nó uisce nó ina leith, déanfar, cheal comhaontuithe, a mhéid a cheapadh faoi réim agus do réir an Aquisition of Land (Assessment of Compensation) Act, 1919, amhail is dá mba é a bheadh sa chúiteamh sin an praghas ar thalamh a tógfaí go héigeantach.

(3) Nuair a bheas aon phraghas nó cúiteamh á mheasúnú i leith aon mhaoine, corprach nó neamhchorprach, atá á háitiú nó á húsáid nó á teachtadh i dteannta aon mhaoine eile nó is cuid d'aon mhaoin eile, bhéarfar aird ar aon tsochar i bhfoirm siltin nó i bhfoirm feabhsú ar sholáthar uisce a mbeadh sé réasúnach súil a bheith lena theacht don mhaoin eile sin de bhíthin aon oibreacha a bheas déanta nó á ndéanamh nó ar tí a ndéanta faoin Acht seo.

(4) Beidh feidhm ag ailt 69 go 83 den Lands Clauses Consolidation Act, 1845 (arna oiriúnú nó arna leasú le haon Acht iardain nó faoi) maidir le haon phraghas nó cúiteamh is iníoctha faoin mír seo agus maidir le maoin, corprach nó neamhchorprach, a bheas tógtha faoin Acht seo, a thíolacadh don Bhord, agus chun críche na feidhme sin measfar gurb iad an Bord bunaitheoirí an ghnóthais.

(5) Ní bheidh aon ábhar caingin, dlí ná cothromais, i gcoinne an Bhoird ná aon chonraitheora ná aon oifigigh ná seirbhísigh don Bhord ná d'aon chonraitheoir i dtaobh ná i leith aon ghnímh, ní ná ruda a mbeidh cúiteamh iníoctha ina leith de bhuaidh na míre seo.

4. Gach éileamh ar an bpraghas le haghaidh, nó an cúiteamh i leith, aon talún, éasúna, cirt nó maoine eile (corprach nó neamhchorprach) a tógadh nó ar cuireadh isteach air faoin Acht seo, déanfar é laistigh de bhliain tar éis an dáta a chuathas isteach, nó a rinneadh feidhmiú nó cur isteach den chéad uair, faoin Acht seo, ar an talamh, an éasúint, an ceart, nó an mhaoin.

5. (1) Má bhíonn teideal, iarbhír nó go hionchasach, ag duine chun cúitimh i leith aon ní a rinneadh nó a beartaítear a dhéanamh go dleathach faoin Acht seo, féadfaidh an Bord pé oibreacha a dhéanamh chun tairbhe dhó, mar shásamh nó mar shásamh páirteach ina éileamh ar chúiteamh, is cuí leis an mBord agus a aontós an duine sin a ghlacadh.

(2) Féadfaidh an Bord pé téarmaí (lena n-áirítear téarmaí i dtaobh únaerachta, seilbhe, agus stiúrtha na n-oibreacha), ar a gcomhaontóidh an Bord agus an duine ar chun tairbhe dhó a déanfar na hoibreacha amhlaidh, a chur le déanamh aon oibreacha faoin mír seo.

6. Aon uair is dóigh leis an mBord go mbeadh sé neamheacnamúil nó go mbeadh sé neamhfhóirstineach ar aon chúis eile cúiteamh d'íoc as cur isteach ar aon talamh, féadfaid an talamh a thógaint go buan faoin Acht seo, trí chomhaontú nó go héigeantach.

7. (1) Sa mhír seo, ciallaíonn “údarás poiblí” Coimisiún Talún na hÉireann nó Coimisinéirí na nOibreacha Poiblí in Éirinn.

(2) Aon uair a thógfas an Bord go buan aon talamh atá, aisti féin nó i dteannta talún eile, faoi réir blianachta talamh-cheannaigh, íocaíochta in ionad cíosa, nó suime bliantúla eile (nach é amháin atá inti cíos faoi chonradh tionóntachta) is iníoctha le húdarás poiblí, ansin, amhail ón dáta a raghaid isteach agus a ghlacfaid seilbh ar an talamh a thógfaid amhlaidh—

(a) titfidh, agus beidh, dliteanas orthu an tsuim bhliantúil sin, nó pé cuid di a chionroinnfeas an t-údarás poiblí ar an talamh sin, d'íoc leis an údarás poiblí, amhail is dá n-aistríodh an t-únaer an talamh chun an Bhoird ar an dáta sin, agus

(b) beid i dteideal, más oiriúnach leis an mBord é, an tsuim bhliantúil sin, nó an chuid di adúradh, d'fhuascailt, agus

(c) beidh d'oibleagáid orthu, má cheanglann an t-údarás poiblí orthu é, an tsuim bhliantúil sin, nó an chuid di adúradh, d'fhuascailt.

8. (1) Féadfaidh an Bord aon talamh, atá dílsithe i gCoimisiún Talún na hÉireann agus atá ag teastáil ón mBord chun aon cheann dá bhfeidhmeanna a chomhlíonadh, a cheannach ó Choimisiún Talún na hÉireann.

(2) Ceannófar an talamh amhlaidh ar pé praghas agus ar pé praghas agus ar pé téarmaí eile ar a gcomhaontóidh an Bord agus Coimisiún Talún na hÉireann, faoi réir an tsrianta nach ndéanfar, nuair a bheas an praghas á mheasúnú, aon aird a thabhairt, ná aon mhéadú praghais a lamháil, ar fheabhsú ar bith a rinneadh ar an talamh le hairgead a híocadh nó a hairleacadh as an bPríomh-Chiste nó as airgead a sholáthraigh an tOireachtas.

(3) Déanfaidh Coimisiún Talún na hÉireann an talamh a thíolacadh don Bhord nó a dhílsiú iontu.

(4) Soláthróidh agus íocfaidh an Bord an praghas a bheas le n-íoc.

(5) Íocfaidh an Bord costais agus caiteachais uile an Bhoird agus Choimisiún Talún na hÉireann i dtaobh nó i leith an cheannaigh sin.

(6) Sna forála roimhe seo den mhír seo, folaíonn “talamh” aon éasúint, profit-á-pendre, nó ceart eile ar aon talamh nó ina leith, agus folóidh an chumhacht cheannaigh a bheirtear leis an mír seo cumhacht chun aon cheart den tsórt sin a cheannach pé acu i dteannta nó d'éagmais talamh a cheannach é.

Ilghnéitheach.

9. (1) Féadfaidh an Bord conradh a dhéanamh le duine ar bith chun é do dhéanamh aon oibre a húdaraítear don Bhord leis an Acht seo a dhéanamh.

(2) Féadfaidh an Bord an ceart chun an obair a dhéanamh a tharmligean chun an duine sin trí chomhaontú, agus air sin beidh aige, i gcomhréim leis an mBord, an ceart chun pé cumhachta d'fheidhmiú, de na cumhachta a bheirtear don Bhord leis an Acht seo, is gá chun an obair a dhéanamh agus a sonrófar sa chomhaontú.

(3) Na tagairtí atá san Acht seo don Bhord do dhéanamh aon oibre nó ruda, forléireofar iad mar thagairtí a fholaíos déanamh na hoibre nó an ruda sin ag conraitheoir a bheas údaraithe faoin mír seo.

10. (1) Beidh an Bord agus a n-oifigigh agus a seirbhísigh, agus daoine eile a bheas údaraithe chuige sin ag an mBord, i dteideal dul isteach ar aon talamh chun gach ní nó aon ní a dhéanamh ar an talamh sin, nó ar aon talamh eile, a húdaraítear don Bhord a dhéanamh leis an Acht seo nó chun aon fhiosrú, imscrúdú nó scrúdú a dhéanamh roimh ré.

(2) Duine ar bith a dhéanfas cosc nó toirmeasc nó cur isteach ar fheidhmiú aon chumhachta ag an mBord nó ag aon oifigeach nó seirbhíseach don Bhord nó ag aon duine a bheas údaraithe ag an mBord, is cumhacht a bheirtear dóibh nó dó leis an mír seo, beidh sé ciontach i gcion i gcoinne an Achta seo agus ar a chiontú ann go hachomair dlífear fíneáil nach mó ná deich bpuint a chur air.

11. Aon uair a theastós eolas as leabhar rátaí nó as doiciméad eile dá shamhail ón mBord chun a bhfeidhmeanna a chomhlíonadh, déanfaidh an t-údarás áitiúil a mbeidh an leabhar nó an doiciméad sin ina gcoiméad, ar an mBord dá iarraidh sin orthu—

(a) cead a thabhairt d'aon oifigeach don Bhord a bheas údaraithe chuige sin ag an mBord cóip d'iomlán an leabhair nó an doiciméid nó d'aon chuid de d'iniúchadh in aisce, agus

(b) cóip den leabhar nó den doiciméad, nó d'aon chuid áirithe dhe a shonrós an Bord, a thabhairt don Bhord, ar an mBord d'íoc pé táille ar a gcomhaontóidh an Bord agus an t-údarás áitiúil nó, mura gcomhaontóid amhlaidh, a cheapfas an tAire Rialtais Áitiúil.

12. Ní dhéanfaidh an Bord ná aon chonraitheoir a bheas ag déanamh aon oibreacha faoin Acht seo aon talamh, oibreacha, gléasra, ábhair ná maoin eile leis an Aire Poist agus Telegrafa a thógaint chucu ná dul isteach orthu ná iad a dhíchur ná cur isteach orthu ar shlí eile de bhuaidh an Achta seo, ná ní dhéanfaidh aon oibreacha ná aon ní ná rud eile, de bhuaidh an Achta seo, is dóigh leis an Aire Poist agus Telegrafa a choiscfeadh, a mhoilleodh, a bhacfadh nó a dhocharódh ar shlí eile feidhmiú cuí seirbhísí poiblí na Roinne Poist agus Telegrafa.

13. Féadfaidh an Bord aon talamh a bheas dílsithe iontu, agus nach mbeidh ag teastáil a thuilleadh chun críocha a bhfeidhmeanna, a dhíol nó a léasú.

14. Aon airgead a gheobhas an Bord as talamh a dhiúscairt, pé acu trí dhíol, léasú nó ar shlí eile é, íocfar isteach sa Stát-Chiste nó cuirfear chun tairbhe don Stát-Chiste é i pé slí a ordós an tAire Airgeadais.