An Chéad Lch. Lch. Roimhe Seo (CUID I Réamhráiteach) Ar Aghaidh (CUID III Idirbhearta a Bhaineann le Stiúrthóirí)

33 1990

ACHT NA gCUIDEACHTAÍ, 1990

CUID II

Imscrúduithe

Imscrúdú cúrsaí cuideachta.

7. —(1) Féadfaidh an chúirt cigire inniúil amháin nó níos mó a cheapadh chun cúrsaí cuideachta a imscrúdú d'fhonn fiosrú a dhéanamh i dtaobh nithe a bheidh sonraithe ag an gcúirt agus chun tuarascáil a thabhairt ina dtaobh ar cibé modh a ordóidh an chúirt—

(a) i gcás cuideachta ag a bhfuil scairchaipiteal, ar iarratas ó 100 comhalta ar a laghad nó ó chomhalta nó comhaltaí a shealbhaíonn an deichiú cuid ar a laghad de scairchaipiteal íoctha na cuideachta;

(b) i gcás cuideachta gan scairchaipiteal, ar iarratas ón gcúigiú cuid ar a laghad de líon na ndaoine ar chlár comhaltaí na cuideachta;

(c) in aon chás, ar iarratas ón gcuideachta;

(d) in aon chás, ar iarratas ó stiúrthóir de chuid na cuideachta;

(e) in aon chás, ar iarratas ó chreidiúnaí de chuid na cuideachta.

(2) Ní foláir cibé fianaise a theastóidh ón gcúirt a bheith i dtacaíocht leis an iarratas, lena n-áirítear cibé fianaise a bheidh forordaithe.

(3) I gcás go ndéanfar iarratas faoin alt seo, féadfaidh an chúirt a cheangal ar an iarratasóir nó na hiarratasóirí urrús a thabhairt de mhéid nach lú ná £500 agus nach mó ná £100,000, chun íoc as costais an imscrúdaithe.

(4) I gcás go gceapfaidh an chúirt cigire faoin alt seo nó alt 8, féadfaidh sí, ó am go ham, cibé orduithe a thabhairt is cuí léi, cibé acu don chigire nó ar shlí eile, d'fhonn a chinntiú go ndéanfar an t-imscrúdú a luaithe agus a neamhchostasaí is féidir.

Imscrúdú cúrsaí cuideachta ar iarratas ón Aire.

8. —(1) Gan dochar dá cumhachtaí faoi alt 7, féadfaidh an chúirt ar iarratas ón Aire cigire inniúil amháin nó níos mó a cheapadh chun cúrsaí cuideachta a imscrúdú agus tuarascáil a thabhairt orthu ar cibé modh a ordóidh an chúirt, más deimhin leis an gcúirt go bhfuil imthosca ann a thugann le tuiscint—

(a) go bhfuil a cuid cúrsaí á stiúradh nó gur stiúradh iad le hintinn calaois a dhéanamh ar a creidiúnaithe nó ar chreidiúnaithe aon duine eile nó ar dhóigh eile chun críche atá calaoiseach nó neamhdhleathach nó ar mhodh neamhdhleathach nó ar mhodh a dhéanann dochar míchothrom do chuid éigin dá comhaltaí, nó go ndéanann nó go ndéanfadh aon ghníomh nó neamhghníomh iarbhír nó beartaithe de chuid na cuideachta (lena n-áirítear gníomh nó neamhghníomh thar a ceann) dochar amhlaidh, nó gur foirmíodh í chun aon chríche atá calaoiseach nó neamhdhleathach; nó

(b) go bhfuil daoine a raibh baint acu lena foirmlú nó le bainistíocht a cúrsaí ciontach i dtaca leis sin i gcalaois, i míghníomh nó i mí-iompar eile i leith na cuideachta nó i leith a comhaltaí; nó

(c) nár tugadh dá comhaltaí an fhaisnéis go léir maidir lena cúrsaí a mbeadh sé réasúnach acu bheith ag súil leis.

(2) (a) Beidh an chumhacht a thugtar le halt 7 nó leis an alt seo infheidhmithe maidir le comhlacht corpraithe d'ainneoin go bhfuil sé i gcúrsa a fhoirceanta.

(b) Beidh éifeacht leis an tagairt i bhfo-alt (1) (a) do chomhaltaí cuideachta amhail is dá bhfolódh sí tagairt d'aon duine nach comhalta ach a bhfuil scaireanna sa chuideachta aistrithe nó tarchurtha chuige trí oibriú dlí.

Cumhacht cigirí chun cúrsaí cuideachtaí gaolmhara a thabhairt faoi réim imscrúdú.

9. —Más dóigh le cigire a cheapfar faoi alt 7 nó 8 chun cúrsaí cuideachta a imscrúdú gur gá, chun críocha a imscrúdaithe, imscrúdú a dhéanamh freisin ar chúrsaí aon chomhlachta chorpraithe eile atá gaolmhar leis an gcuideachta sin beidh cumhacht aige, le ceadú na cúirte, é sin a dhéanamh, agus tabharfaidh sé tuarascáil ar chúrsaí an chomhlachta chorpraithe eile sa mhéid gur dóigh leis go bhfuil baint ag toradh a imscrúdaithe orthu leis an imscrúdú ar chúrsaí na cuideachta céadluaite.

Doiciméid agus fianaise a thabhairt ar aird, tráth imscrúdaithe.

10. —(1) Beidh de dhualgas ar gach oifigeach agus gníomhaire don chuideachta agus ar gach oifigeach agus gníomhaire d'aon chomhlacht corpraithe eile a ndéanfar imscrúdú ar a chúrsaí de bhua alt 9, gach leabhar agus doiciméad de chuid, nó i dtaobh, na cuideachta nó, de réir mar a bheidh, an chomhlachta chorpraithe eile a bheidh ina gcoimeád nó faoina n-urlámhas a thabhairt ar aird do na cigirí, freastal os comhair na gcigirí nuair a cheanglaítear orthu déanamh amhlaidh agus thairis sin gach cabhair a thabhairt do na cigirí is féidir leo le réasún a thabhairt i dtaca leis an imscrúdú.

(2) Má mheasann na cigirí go bhfuil duine seachas oifigeach nó gníomhaire don chuideachta nó do chomhlacht corpraithe eile i seilbh, nó go bhféadfadh sé a bheith i seilbh, aon fhaisnéise a bhaineann lena cúrsaí, féadfaidh siad a cheangal ar an duine sin aon leabhair nó doiciméid a bheidh ina choimeád nó faoina urlámhas i dtaobh na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe eile a thabhairt ar aird dóibh, freastal os a gcomhair agus thairis sin gach cabhair a thabhairt dóibh is féidir leis le réasún a thabhairt i dtaca leis an imscrúdú; agus beidh sé de dhualgas ar an duine sin an ceanglas a chomhlíonadh.

(3) Má bhíonn cúiseanna réasúnacha ag cigire lena chreidiúint go gcoimeádann nó gur choimeád stiúrthóir de chuid na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe eile, a bhfuil an cigire ag imscrúdú a cúrsaí, cuntas bainc d'aon tuairisc, cibé acu ina aonar nó i gcomhpháirt le duine eile agus cibé acu sa Stát nó in áit eile, ar íocadh isteach ann nó amach as—

(a) aon airgead a tháinig as aon idirbheart, comhshocraíocht nó comhaontú a mhaoiniú nó a úsáideadh i maoiniú an chéanna—

(i) agus nár nochtadh na sonraí maidir leis i nóta a bhí ag gabháil le cuntais aon chuideachta i leith aon bhliana airgeadais mar a cheanglaítear le halt 41; nó

(ii) nach ndearnadh ina leith aon mhéid a bhí gan íoc a áireamh sna méideanna comhiomlána a bhí gan íoc maidir le hidirbhearta, comhshocraíochtaí nó omhaontuithe áirithe mar a cheanglaítear le halt 43 a nochtadh i nóta a bhí ag gabháil le cuntais aon chuideachta i leith aon bhliana airgeadais; nó

(iii) nach ndearnadh sonraí maidir leis a áireamh in aon chlár d'idirbhearta, comhshocraíochtaí agus comhaontuithe áirithe mar a cheanglaítear le halt 44; nó

(b) aon airgead a bhí bainteach in aon slí le haon ghníomh nó neamhghníomh nó le sraith gníomhartha nó neamhghníomhartha ar mhí-iompar (cibé calaoiseach nó gan a bheith) iad ag an stiúrthóir sin i leith na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe sin nó i leith chomhaltaí an chéanna;

féadfaidh an cigire a cheangal ar an stiúrthóir gach doiciméad i seilbh an stiúrthóra nó faoina rialú, a bhaineann leis an gcuntas bainc sin a thabhairt ar aird dó; agus folaíonn “cuntas bainc” san fho-alt seo cuntas le haon duine a bheidh díolmhaithe de bhua alt 7 (4) d'Acht an Bhainc Ceannais, 1971 , ón gceanglas ceadúnas a shealbhú faoi alt 9 den Acht sin, agus folaíonn “stiúrthóir” aon stiúrthóir láithreach nó iarstiúrthóir nó aon duine atá bainteach, de réir bhrí alt 26, le stiúrthóir den sórt sin, agus aon chúlstiúrthóir láithreach nó aon iarchúlstiúrthóir.

(4) Féadfaidh cigire, de bhriathar béil nó ar agarcheisteanna i scríbhinn, oifigigh agus gníomhairí na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe eile agus cibé duine a luaitear i bhfo-alt (2) a cheistiú faoi mhionn i ndáil le cúrsaí na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe eile agus féadfaidh sé—

(a) iad a chur faoi mhionn dá réir sin,

(b) freagraí an duine sin a chur síos i scríbhinn agus a cheangal air iad a shíniú.

(5) Má dhiúltaíonn aon oifigeach nó gníomhaire don chuideachta nó don chomhlacht corpraithe eile nó aon duine den sórt atá luaite i bhfo-alt (2) aon leabhar nó doiciméad a thabhairt ar aird do na cigirí a mbeidh sé de dhualgas air faoin alt seo é a thabhairt ar aird amhlaidh, má dhiúltaíonn sé freastal os comhair cigirí nuair a cheanglaítear air déanamh amhlaidh nó má dhiúltaíonn sé aon cheist a fhreagairt a chuirfidh na cigirí air maidir le cúrsaí na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe eile, de réir mar a bheidh, féadfaidh na cigirí an diúltú a dheimhniú faoina láimh don chúirt, agus air sin féadfaidh an chúirt an cás a fhiosrú agus, tar éis di aon fhinnéithe a thabharfar ar aird in aghaidh nó ar thaobh an chiontóra líomhnaithe agus aon ráiteas a thairgfear mar chosaint a éisteacht, an ciontóir a phionósú ionann is dá mbeadh sé ciontach i ndíspeagadh cúirte.

(6) Gan dochar dá cumhacht faoi fho-alt (5), féadfaidh an chúirt, tar éis éisteachta faoin bhfo-alt sin, aon ordú nó ordachán a dhéanamh is cuí léi, lena n-áirítear ordachán chuig an duine lena mbaineann chun freastal nó athfhreastal os comhair an chigire nó leabhair nó doiciméid áirithe a thabhairt ar aird nó ceisteanna áirithe a chuirfidh an cigire air a fhreagairt, nó ordachán nach gá don duine lena mbaineann leabhar nó doiciméad áirithe a thabhairt ar aird nó ceist áirithe a chuirfidh an cigire air a fhreagairt.

(7) San alt seo, folóidh aon tagairt d'oifigigh nó do ghníomhairí daoine a bhí, chomh maith le daoine atá, ina n-oifigigh nó ina ngníomhairí, de réir mar a bheidh, agus folóidh “gníomhairí”, maidir le cuideachta nó le comhlacht corpraithe eile, baincéirí agus aturnaetha na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe eile agus aon daoine ar fostú ag an gcuideachta nó ag an gcomhlacht corpraithe eile mar iniúchóirí cibé acu is oifigigh don chuideachta nó don chomhlacht corpraithe eile na daoine sin nó nach ea.

Tuarascálacha na gcigirí.

11. —(1) Féadfaidh cigirí a bheidh ceaptha faoi alt 7 nó 8, agus i gcás go n-ordaíonn an chúirt dóibh é amhlaidh déanfaidh siad, tuar ascálacha eatramhacha a thabhairt don chúirt agus ar chríochnú an imscrúdaithe tabharfaidh siad tuarascáil deiridh don chúirt.

(2) D'ainneoin aon ní i bhfo-alt (1), féadfaidh cigire atá ceaptha faoi alt 7 nó 8 tráth ar bith i gcúrsa a imscrúdaithe, gan é a bheith riachtanach air tuarascáil eatramhach a thabhairt, nithe ar tháinig sé ar an eolas fúthu de bharr an imscrúdaithe agus a thaispeánfadh go bhfuil cion déanta a chur in iúl don chúirt.

(3) I gcás gur ceapadh cigirí faoi alt 7 nó 8, tabharfaidh an chúirt cóip de gach tuarascáil dá gcuid don Aire agus féadfaidh an chúirt, más cuí léi—

(a) cóip d'aon tuarascáil a thabharfaidh na cigirí a chur ar aghaidh chuig oifig chláraithe na cuideachta,

(b) cóip a thabhairt ar í a iarraidh agus ar an táille fhorordaithe a íoc—

(i) d'aon chomhalta den chuideachta nó den chomhlacht corpraithe eile is ábhar don tuarascáil;

(ii) d'aon duine a dtagraítear dá iompar sa tuarascáil;

(iii) d'iniúchóirí na cuideachta nó an chomhlachta chorpraithe sin;

(iv) do na hiarratasóirí ar an imscrúdú;

(v) d'aon duine eile (lena n-áirítear fostaí) más dealraitheach don chúirt go ndéanann na nithe ar déileáladh leo sa tuarascáil difear dá leasanna airgeadais cibé acu mar chreidiúnaí de chuid na cuideachta nó de chuid an chomhlachta chorpraithe nó ar shlí eile;

(vi) don Bhanc Ceannais in aon chás ina mbaineann tuarascáil na gcigirí, go hiomlán nó go páirteach, le cúrsaí sealbhóra ceadúnais faoi alt 9 d'Acht an Bhainc Ceannais, 1971 ; agus

(c) a chur faoi deara go gclófar agus go bhfoilseofar aon tuarascáil den sórt sin.

(4) I gcás gur cuí leis an gcúirt amhlaidh féadfaidh sí a ordú, maidir le cuid áirithe de thuarascáil a bheidh tugtha de bhua an ailt seo, go bhfágfar an chuid sin ar lár ó chóip a bheidh curthá ar aghaidh nó tugtha faoi fho-alt (3) (a) nó (b), nó ón tuarascáil arna cló agus arna foilsiú faoi fho-alt (3) (c).

Imeachtaí ar thuarascáil chigirí.

12. —(1) Tar éis tuarascáil a bhreithniú a tugadh faoi alt 11, féadfaidh an chúirt cibé ordú is cuí léi a dhéanamh i ndáil le nithe a thig ón tuarascáil sin lena n-áirítear—

(a) ordú as a treoir féin chun comhlacht corpraithe a fhoirceannadh, nó

(b) ordú chun aon mhíchumas a leigheas a bhain d'aon duine a ndearnadh dochar dá leasanna de dheasca stiúradh chúrsaí na cuideachta, ar choinníoll go mbeidh aird ag an gcúirt, ag déanamh aon ordaithe den sórt sin di, ar leasanna aon duine eile a bhféadfaí dochar a dhéanamh dó leis an ordú.

(2) Más rud é, i gcás aon chomhlacht corpraithe a dhlífear a fhoirceannadh faoi Achtanna na gCuideachtaí, gur dealraitheach don Aire—

(a) ó aon tuarascáil a tugadh faoi alt 11 de bharr iarratais ón Aire faoi alt 8, nó

(b) ó aon tuarascáil a thug cigirí arna gceapadh ag an Aire faoin Acht seo, nó

(c) ó aon fhaisnéis nó doiciméad a fuair an tAire faoin gCuid seo,

gur cheart achainí a thíolacadh chun an comhlacht a fhoirceannadh, féadfaidh an tAire, mura bhfuil an comhlacht á fhoirceannadh cheana féin ag an gcúirt, achainí a thíolacadh chun é a fhoirceannadh amhlaidh má cheapann an chúirt go bhfuil sé cóir cothromasach é a fhoirceannadh amhlaidh.

Caiteachais imscrúdaithe ar chúrsaí cuideachta.

13. —(1) Íocfaidh an tAire Dlí agus Cirt, ar an gcéad ásc, na caiteachais a bhainfidh agus a ghabhfaidh le himscrúdú ag cigire a bheidh ceaptha ag an gcúirt faoi na forálacha roimhe seo den Acht seo ach féadfaidh an chúirt a ordú go ndlífear ar aon duine—

(a) ar comhlacht corpraithe é lena ndéileálfar sa tuarascáil, nó

(b) ar iarratasóir nó iarratasóirí ar an imscrúdú iad,

go feadh cibé méid a ordóidh an chúirt, aisíocaíocht a dhéanamh leis an Aire Dlí agus Cirt, ar choinníoll nach mó san iomlán ná £100,000 aon dliteanas den sórt sin ar thaobh an iarratasóra nó na n-iarratasóirí.

(2) Gan dochar d'fho-alt (1), aon duine—

(a) a chiontófar ar díotáil i gcion ar ionchúiseamh a tionscnaíodh de thoradh imscrúdú,

(b) a n-ordófar dó damáistí a íoc nó aon mhaoin a thabhairt ar ais in imeachtaí a tionscnaíodh de thoradh imscrúdú, nó

(c) ar dámhadh damáistí dó nó ar tugadh maoin ar ais dó in imeachtaí a tionscnaíodh de thoradh imscrúdú,

féadfar, sna himeachtaí céanna, a ordú dó na caiteachais uile nó cuid díobh dá dtagraítear i bhfo-alt (1) a aisíoc leis an Aire Dlí agus Cirt nó le haon duine ar a bhforchuirtear dliteanas ag an gcúirt faoin bhfo-alt sin, ar choinníoll, i gcás duine lena mbaineann mír (c), nach n-ordóidh an chúirt íocaíocht de bhreis ar an deichiú cuid de mhéid na ndamáistí a dámhadh nó de luach na maoine a tugadh ar ais, de réir mar a bheidh, agus ní fhorghníomhófar aon ordú den sórt sin go bhfaighidh an duine lena mbaineann a dhamáistí nó go dtabharfar an mhaoin ar ais, de réir mar a bheidh.

(3) I gcás na tuarascála ó chigire féadfaidh an cigire, más cuí leis é, agus má ordaíonn an chúirt amhlaidh, déanfaidh sé, moladh a chur inti maidir leis na hordacháin (más ann) is dóigh leis is iomchuí, ag féachaint dá imscrúdú, a thabhairt faoi fho-alt (1).

Cigirí a cheapadh agus cumhachtaí cigirí chun úinéireacht cuideachta a imscrúdú.

14. —(1) Féadfaidh an tAire, faoi réir fho-alt (2), cigire inniúil amháin nó níos mó a cheapadh chun comhaltas aon chuideachta a imscrúdú agus tuarascáil a thabhairt faoi agus thairis sin maidir leis an gcuideachta chun a chinneadh cé hiad na daoine go fírinneach a bhfuil nó a raibh leas ó thaobh airgid acu i rathúlacht nó i gcliseadh (réadach nó follasach) na cuideachta nó atá nó a bhí in ann polasaí na cuideachta a rialú nó dul i gcion go hábhartha air.

(2) Féadfaidh an tAire ceapachán a dhéanamh más dóigh leis go bhfuil imthosca ann a thugann le tuiscint gur gá é—

(a) chun an dlí a bhaineann le cuideachtaí a riar go héifeachtach;

(b) chun go n-urscaoilfidh an tAire go héifeachtach a chuid feidhmeanna faoi aon achtachán; nó

(c) ar mhaithe le leas an phobail.

(3) Féadfaidh ceapachán cigire faoin alt seo scóip a imscrúdaithe a mhíniú, cibé acu maidir leis na nithe nó leis an tréimhse a mbeidh réim ag an imscrúdú maidir leo nó léi nó maidir le nithe eile, agus go háirithe féadfaidh an ceapachán an t-imscrúdú a theorannú go nithe a bhaineann le scaireanna nó bintiúir áirithe.

(4) Faoi réir téarmaí ceapacháin cigire beidh réim ag a chuid cumhachtaí maidir le haon imthosca a imscrúdú a thugann le tuiscint go bhfuil, cé nach bhfuil ceangal de réir dlí ann, comhshocraíocht nó comhthuiscint ann, a urramaítear nó a urramaíodh nó is dóigh a urramófar i gcleachtas agus is iomchuí do chríocha a imscrúdaithe.

(5) Chun críocha aon imscrúdaithe faoin alt seo, beidh feidhm ag ailt 9 go 11, ach amháin alt 10 (3), fara na modhnuithe is gá i dtaca le tagairtí, maidir le cúrsaí na cuideachta nó cúrsaí aon chomhlachta chorpraithe eile, ionas, áfach—

(a) go mbeidh feidhm ag na hailt sin i ndáil leis na daoine go léir a bhfuil nó a raibh, nó a bhfuil cúis réasúnach ag an gcigire lena chreidiúint go bhfuil nó go raibh, leas ó thaobh airgid acu i rathúlacht nó i gcliseadh, nó i rathúlacht nó i gcliseadh follasach, na cuideachta nó aon chomhlachta chorpraithe eile a ndéantar a chomhaltas a imscrúdú i dteannta chomhaltas na cuideachta, nó atá in ann polasaí an chéanna a rialú nó dul i gcion go hábhartha air, lena n-áirítear daoine nach cúram dóibh ach gníomhú ar son daoine eile agus i ndáil le haon duine eile a bhfuil cúis réasúnach ag an gcigire lena chreidiúint go bhfuil faisnéis aige is iomchuí don imscrúdú, de réir mar a bheidh feidhm acu i ndáil le hoifigigh agus gníomhairí don chuideachta nó don chomhlacht corpraithe eile, de réir mar a bheidh;

(b) más dóigh leis an Aire go bhfuil cúis mhaith ann le nach sceithfí aon chuid de thuarascáil a thabharfar de bhua an ailt seo féadfaidh sé an tuarascáil a nochtadh agus an chuid sin a fhágáil ar lár; agus féadfaidh sé a chur faoi deara do chláraitheoir na gcuideachtaí cóip den tuarascáil agus an chuid sin fágtha ar lár nó, i gcás aon tuarascála eile den sórt sin, cóip den tuarascáil iomlán, a choimeád; agus

(c) go gcuirfear tagairtí don Aire in ionad tagairtí don chúirt (ach amháin in alt 10 (5) agus (6)).

Cumhacht chun faisnéis a éileamh maidir le daoine a bhfuil leas acu i scaireanna nó i mbintiúir.

15. —(1) Más dealraitheach don Aire gur gá é—

(a) leis an dlí a bhaineann le cuideachtaí a riar go héifeachtach;

(b) le go n-urscaoilfidh an tAire go héifeachtach a chuid feidhmeanna faoi aon achtachán; nó

(c) ar mhaithe le leas an phobail;

úinéireacht aon scaireanna i gcuideachta nó aon bhintiúr de chuid cuideachta a imscrúdú agus nach gá cigire a cheapadh chun na críche, féadfaidh sé a cheangal ar aon duine a bhfuil cúis réasúnach aige lena chréidiúint go bhfuil aon fhaisnéis aige nó go bhfuil sé in ann aon fhaisnéis a fháil maidir leis na leasanna láithreacha agus leasanna caite sna scaireanna nó sna bintiúir sin agus ainmneacha agus seoltaí na ndaoine leasmhara agus aon daoine a ghníomhaíonn nó a ghníomhaigh thar a gceann i ndáil leis na scaireanna nó leis na bintiúir, aon fhaisnéis den sórt sin a thabhairt don Aire.

(2) Chun críocha an ailt seo measfar leas a bheith ag duine i scair nó i mbintiúr má tá aon cheart aige an scair nó an bintiúr nó aon leas sa scair nó sa bhintiúir a fháil nó a dhiúscairt nó vótáil maidir leis an gcéanna nó más gá a thoiliú chun aon cheann de chearta daoine eile a bhfuil leas acu sa chéanna a fheidhmiú nó más féidir a cheangal ar na daoine eile a bhfuil leas acu sa chéanna nó más gnách leo a gcearta a fheidhmiú de réir a threoracha.

(3) Aon duine a mhainneoidh aon fhaisnéis a thabhairt a cheanglaítear air a thabhairt faoin alt seo nó a dhéanann aon ráiteas agus aon fhaisnéis den sórt sin á tabhairt aige is eol dó a bheith bréagach i bponc ábhartha, nó a dhéanann aon ráiteas go meargánta atá bréagach i bponc ábhartha, beidh sé ciontach i gcion.

Cumhacht chun srianta a fhorchur ar scaireanna nó bintiúir.

16. —(1) Más dealraitheach don Aire i dtaca le himscrúdú nó fiesrú faoi alt 14 nó 15 go bhfuil deacracht ann na fíorais iomchuí faoi aon scaireanna (cibé acu eisithe nó le heisiúint) a fháil amach, féadfaidh an tAire le fógra i scríbhinn a ordú go mbeidh na scaireanna, go dtí go bhfógrófar a mhalairt, faoi réir na srianta a fhorchuirtear leis an alt seo.

(2) Fad a bheidh ordú faoi fho-alt (1) maidir le haon scaireanna i bhfeidhm—

(a) beidh aon aistriú ar na scaireanna sin, nó i gcás scaireanna neamheisithe, aon aistriú ar an gceart a bheidh le heisiúint leo, agus aon eisiúint den chéanna, ar neamhní;

(b) ní bheidh aon chearta vótála infheidhmithe maidir leis na scaireanna sin;

(c) ní eiseofar aon scaireanna eile de bhua cheart na scaireanna sin nó de bhun aon tairisceana a rinneadh le sealbhóir na scaireanna sin; agus

(d) ach amháin i leachtú, ní íocfar aon suimeanna a bheidh dlite den chuideachta ar na scaireanna sin, cibé acu maidir le caipiteal nó ar shlí eile.

(3) I gcás scaireanna a bheith faoi réir na srianta a fhorchuirtear le fo-alt (2) (a) beidh aon chomhaontú na scaireanna a aistriú nó i gcás scaireanna neamheisithe, an ceart a bheidh le heisiúint leis na scaireanna, ar neamhní ach amháin comhaontú na scaireanna a dhíol de bhun fho-alt (6) (b).

(4) Má bhíonn scaireanna faoi réir na srianta a fhorchuirtear le fo-alt (2) (c) nó (2) (d) beidh aon chomhaontú chun aon cheart a aistriú a bheidh le heisiúint le scaireanna eile de cheart na scaireanna sin nó aon íocaíocht a fháil ar na scaireanna sin (ar shlí seachas i leachtú) ar neamhní ach amháin comhaontú chun aon cheart den sórt sin a aistriú ar na scaireanna a dhíol de bhun fho-alt (6) (b).

(5) Má ordaíonn an tAire go mbeidh scaireanna faoi réir na srianta sin, nó má dhiúltaíonn sé ordú a thabhairt go scoirfidh scaireanna de bheith faoina réir, féadfaidh aon duine a bheidh éagóirithe dá bharr iarratas a dhéanamh chun na cúirte ar ordú go scoirfidh na scaireanna de bheith faoina réir.

(6) Faoi réir fho-ailt (7) agus (13), ní fhéadfar ordú de chuid na cúirte ná ordachán de chuid an Aire, go scoirfidh scaireanna de bheith faoi réir na srianta a fhorchuirtear leis an alt seo, a dhéanamh ach amháin—

(a) más deimhin leis an gcúirt nó, de réir mar a bheidh, leis an Aire gur nochtadh na fíorais iomchuí faoi na scaireanna don chuideachta agus nár fhabhraigh aon bhuntáiste neamhchóir chuig aon duine de bharr nach ndearnadh an nochtadh sin roimhe sin; nó

(b) má tá na scaireanna le díol agus go n-aontaíonn an chúirt nó an tAire leis an díol.

(7) Má bhíonn aon scaireanna i gcuideachta faoi réir na srianta a fhorchuirtear leis an alt seo, féadfaidh an chúirt ar iarratas ón Aire nó ón gcuideachta a ordú go ndíolfar na scaireanna, faoi réir cheadú na cúirte maidir leis an díol, agus féadfaidh sí a ordú freisin go scoirfidh na scaireanna de bheith faoi réir na srianta sin.

(8) I gcás ordú a bheith déanta faoi fho-alt (7) ansin, ar iarratas ón Aire, ón gcuideachta, ón duine atá ceaptha ag an ordú nó de bhun an ordaithe an díol a dhéanamh nó ó aon duine a bhfuil leas aige sna scaireanna, féadfaidh an chúirt cibé ordú eile a dhéanamh is cuí léi a bhaineann leis an díol nó le haistriú na scaireanna.

(9) Má dhíoltar aon scaireanna de bhun ordú arna dhéanamh faoi fho-alt (7), íocfar fáltais an díola, lúide costais an díola, leis an gcúirt chun tairbhe na ndaoine a bhfuil leas tairbhiúil acu sna scaireanna; agus féadfaidh aon duine den sórt sin iarratas a dhéanamh chun na cúirte chun na fáltais sin go léir nó cuid díobh a íoc leis.

(10) Ar iarratas faoi fho-alt (9) ordóidh an chúirt, faoi réir fho-alt (11), fáltais an díola go léir mar aon leis an ús orthu a íoc leis an iarratasóir nó, i gcás leas tairbhiúil a bheith ag aon duine eile sna scaireanna tráth a ndíola, cibé cion de na fáltais agus den ús sin atá comhionann leis an gcion atá idir luach leas an iarratasóra sna scaireanna agus luach iomlán na scaireanna.

(11) Ar iarratas ar ordú faoi fho-alt (7) nó (8) a dheonú, féadfaidh an chúirt a ordú go n-íocfar costais an iarratasóra amach as fáltais an díola; agus, i gcás go ndéanfar ordú faoin bhfo-alt seo, beidh an t-iarratasóir i dteideal íocaíocht a fháil ar a chostais as fáltais an díola sula bhfaighidh aon duine a bhfuil leas aige sna scaireanna áirithe aon chuid de na fáltais sin.

(12) Aon ordú nó ordachán go scoirfidh scaireanna de bheith faoi réir na srianta sin agus a shainítear a bheith déanta nó tugtha d'fhonn cead a thabhairt na scaireanna sin a aistriú nó a dhéantar faoi fho-alt (7) féadfar leis an ordú nó leis an ordachán sin na srianta a luaitear i bhfo-alt (2) (c) agus (2) (d) a choimeád i bhfeidhm go hiomlán nó go páirteach a mhéid a bhaineann siad le haon cheart a fuarthas nó le haon tairiscint a rinneadh roimh an aistriú.

(13) Ní bheidh feidhm ag fo-alt (6) i ndáil le haon ordú de chuid na cúirte nó de chuid an Aire a ordaíonn go scoirfidh scaireanna de bheith faoi réir aon srianta atá á gcoimeád i bhfeidhm i ndáil leis na scaireanna sin de bhua fho-alt (12).

(14) Aon duine—

(a) a fheidhmíonn aon cheart nó a airbheartaíonn aon cheart a fheidhmiú chun aon scaireanna a dhiúscairt atá de thuras na huaire, go bhfios dó, faoi réir na srianta sin nó chun aon cheart a dhiúscairt a bheidh le heisiúint le haon scaireanna den sórt sin; nó

(b) a vótálann maidir le haon scaireanna den sórt sin, cibé acu mar shealbhóir nó mar sheachvótálaí, nó a cheapann seachvótálaí le vótáil maidir leis an gcéanna; nó

(c) mar shealbhóir ar aon scaireanna den sórt sin, a mhainníonn a chur in iúl go bhfuil siad faoi réir na srianta sin d'aon duine nach eol dó an fíoras sin a bheith ar eolas aige ach arb eol dó go bhfuil sé, ar leith ó na srianta sin, i dteideal vótáil maidir leis na scaireanna sin cibé acu mar shealbhóir nó mar sheachvótálaí; nó

(d) mar shealbhóir ar aon scaireanna den sórt sin , nó mar dhuine atá i dteideal aon cheart den sórt a luaitear i bhfo-alt (4), a dhéanann comhaontú atá ar neamhní de bhua fho-alt (3) nó (4);

beidh sé ciontach i gcion.

(15) Má eisítear scaireanna in aon chuideachta de shárú ar na srianta sin, beidh an chuideachta agus gach oifigeach don chuideachta a rinne mainneachtain ciontach i gcion.

(16) Ní thionscnófar imeachtaí achoimre faoin alt seo ach amháin ag an Aire nó lena thoiliú.

(17) Beidh feidhm ag an alt seo i ndáil le bintiúir mar atá feidhm aige i ndáil le scaireanna.

(18) Cuirfidh an tAire faoi deara go ndéanfar fógra faoi aon ordachán a thabharfaidh sé faoin alt seo—

(a) a chur chuig an gcuideachta lena mbaineann ag a hoifig chláraithe, agus

(b) a sheachadadh ar chláraitheoir na gcuideachtaí,

(c) a fhoilsiú san Iris Oifigiúil agus in dhá nuachtán laethúla ar a laghad,

a luaithe is féidir tar éis an t-ordachán a thabhairt.

Leathnú ar chumhachtaí imscrúdaithe chuig comhlachtaí áirithe atá corpraithe lasmuigh den Stát.

17. —Beidh feidhm ag ailt 8 go 11, 13, 18 agus 22 maidir leis na comhlachtaí corpraithe go léir atá corpraithe lasmuigh den Stát agus atá ag seoladh gnó sa Stát nó a sheol gnó tráth ar bith ann amhail is dá mba chuideachtaí iad a bhí cláraithe faoin bPríomh-Acht, faoi réir aon mhodhnuithe is gá.

Nithe áirithe a bheith inghlactha i bhfianaise.

18. —Maidir le freagra a thabharfaidh duine ar cheist a chuirfear air i bhfeidhmiú cumhachtaí a thugtar—

(a) le halt 10;

(b) le halt 10 arna chur chun feidhme le hailt 14 agus 17; nó

(c) le rialacha arna ndéanamh maidir le cuideachtaí a fhoirceannadh cibé acu ag an gcúirt nó go saorálach faoi alt 68 den Acht Cúirteanna Breithiúnais, 1936 , arna leathnú le halt 312 den Phríomh-Acht;

féadfar é a úsáid i bhfianaise ina aghaidh agus féadfar ráiteas is gá a thabhairt le halt 224 den Phríomh-Acht a úsáid i bhfianaise in aghaidh aon duine a dhéanfaidh é nó a chomhthoileoidh lena dhéanamh.

Cumhacht an Aire chun a cheangal doiciméid a thabhairt ar aird.

19. —(1) Féadfaidh an tAire, faoi réir fho-alt (2), ordacháin a thabhairt d'aon chomhlacht—

(a) ar cuideachta é a foirmíodh agus a cláraíodh faoi Achtanna na gCuideachtaí;

(b) ar cuideachta láithreach é de réir bhrí na nAchtanna sin;

(c) ar cuideachta é lena mbaineann an Príomh-Acht de bhua alt 325 den chéanna nó atá cláraithe faoin Acht sin de bhua Chuid IX den chéanna;

(d) ar comhlacht corpraithe é atá corpraithe sa Stát agus a bhfuil príomh-áit ghnó aige sa Stát, ar comhlacht é lena mbaineann aon cheann d'fhorálacha an Achta a dúradh maidir le réamheolairí agus leithrannta de bhua alt 377 den Acht sin;

(e) ar comhlacht corpraithe é atá corpraithe lasmuigh den Stát agus atá ag seoladh gnó sa Stát nó a sheol gnó ann tráth ar bith;

(f) ar comhlacht ar bith eile é, cibé acu corpraithe nó gan bheith, ar gnóthas árachais é nó ar dealraitheach don Aire gur gnóthas árachais é a mbeadh feidhm ag na hAchtanna Árachais, 1909 go 1990, nó ag rialacháin faoi árachas a rinneadh faoi Acht na gComhphobal Eorpach, 1972 , maidir leis;

á cheangal ar an gcomhlacht, cibé tráth agus áit a bheidh sonraithe sna hordacháin, cibé leabhair nó doiciméid a bheidh sonraithe amhlaidh a thabhairt ar aird, nó féadfaidh sé tráth ar bith, má cheapann sé go bhfuil cúis mhaith aige le déanamh amhlaidh, a údarú d'aon oifigeach dá chuid, ar fhianaise faoina údarás a thabhairt ar aird (má cheanglaítear air déanamh amhlaidh), a cheangal ar aon chomhlacht den sórt sin mar a dúradh aon leabhair nó doiciméid a thabhairt ar aird dó láithreach a shonróidh an t-oifigeach.

(2) Féadfaidh an tAire ordacháin a thabhairt más dóigh leis go bhfuil imthosca ann a thugann le tuiscint—

(a) gur gá leabhair agus doiciméid an chomhlachta a scrúdú d'fhonn a chinneadh cibé acu ba cheart cigire a cheapadh chun imscrúdú ar an gcomhlacht a stiúradh faoi Achtanna na gCuideachtaí; nó

(b) go bhfuil nó go raibh cúrsaí an chomhlachta á stiúradh le hintinn calaois a dhéanamh—

(i) ar a chreidiúnaithe,

(ii) ar chreidiúnaithe aon duine eile, nó

(iii) ar a chuid comhaltaí; nó

(c) go bhfuil nó go raibh cúrsaí an chomhlachta á stiúradh chun críche calaoisí seachas mar a thuairiscítear i mír (b); nó

(d) go bhfuil nó go raibh cúrsaí an chomhlachta á stiúradh ar shlí a dhéanann dochar míchothrom do chuid éigin dá chomhaltaí; nó

(e) go ndéanann nó go ndéanfadh aon ghníomh nó neamhghníomh, nó sraith de ghníomhartha nó neamhghníomhartha, iarbhír nó beartaithe, de chuid an chomhlachta nó thar a cheann dochar míchothrom do chuid éigin dá chomhaltaí; nó

(f) go bhfuil, nó gur dóigh go bhfuil, aon ghníomh nó neamhghníomh, nó sraith de ghníomhartha nó neamhghníomhartha, iarbhír nó beartaithe, de chuid an chomhlachta nó thar a cheann neamhdhleathach; nó

(g) gur foirmíodh an comhlacht chun aon chríche calaoisí; nó

(h) gur foirmíodh an comhlacht chun aon chríche neamhdhleathaí.

(3) Más rud é de bhua fho-alt (1) go mbeidh cumhacht ag an Aire nó ag oifigeach a bheidh údaraithe ag an Aire a cheangal ar aon chomhlacht aon leabhair nó doiciméid a thabhairt ar aird beidh cumhacht dá samhail ag an Aire nó ag an oifigeach a cheangal ar aon duine ar dealraitheach don Aire nó don oifigeach na leabhair nó na doiciméid sin a bheith ina sheilbh iad a thabhairt ar aird; ach má éilíonn aon duine den sórt sin lian ar leabhair nó doiciméid a bheidh tugtha ar aird aige, déanfar iad a thabhairt ar aird gan dochar don lian.

(4) Aon chumhacht a thugtar leis an alt seo nó de bhua an ailt seo chun a cheangal ar chomhlacht nó ar dhuine eile leabhair nó doiciméid a thabhairt ar aird folóidh sí cumhacht—

(a) i gcás na leabhair nó na doiciméid a thabhairt ar aird—

(i) chun cóipeanna díobh nó sleachta astu a thógáil; agus

(ii) chun a cheangal ar an duine sin, nó ar aon duine eile ar oifigeach láithreach nó iaroifigeach é don chomhlacht áirithe nó atá nó a bhí fostaithe tráth ar bith ag an gcomhlacht áirithe míniú a thabhairt ar aon cheann díobh;

(b) mura dtabharfar na leabhair nó na doiciméid ar aird, chun a cheangal ar an duine ar ceanglaíodh air iad a thabhairt ar aird a lua, de réir mar is fearr is eol dó agus mar a chreideann sé, cá bhfuil siad.

(5) Mura gcomhlíonfar ceanglas chun leabhair nó doiciméid a thabhairt ar aird nó míniú a sholáthar nó ráiteas a dhéanamh a fhorchuirtear de bhua an ailt seo, beidh an comhlacht nó an duine eile ar ar forchuireadh an ceanglas amhlaidh ciontach i gcion; ach i gcás go gcúiseofar duine i gcion faoin bhfo-alt seo i leith ceanglais chun aon leabhair nó doiciméid a thabhairt ar aird, is cosaint a chruthú nach raibh siad ina sheilbh ná faoina rialú agus nárbh fhéidir leis le réasún an ceanglas a chomhlíonadh.

(6) Féadfar ráiteas a dhéanfaidh duine agus ceanglas a fhorchuirtear de bhua an ailt seo á chomhlíonadh aige a úsáid mar fhianaise ina aghaidh.

(7) Ní choiscfidh aon ní san alt seo ar an Aire duine seachas oifigeach dá chuid a údarú chun na feidhmeanna a fheidhmiú a fhéadfaidh oifigeach dá chuid a fheidhmiú faoin alt seo agus, i gcás go n-údaróidh an tAire amhlaidh, beidh na cearta céanna ag an duine sin agus na dualgais agus na hoibleagáidí céanna air amhail is dá mba é an t-oifigeach sin é.

Dul isteach agus áitreabh a chuardach.

20. —(1) Más deimhin le Breitheamh Dúiche ar fhaisnéis faoi mhionn a bheidh curtha i láthair ag oifigeach a d'údaraigh an tAire nó a bheidh curtha i láthair faoi údarás an Aire, go bhfuil foras réasúnach le drochamhras a bheith ann an bhfuil aon leabhair nó doiciméid ar aon áitreabh ar ceanglaíodh iad a thabhairt ar aird faoi alt 14, 15 nó 19, agus nár tugadh ar aird i gcomhlíonadh an cheanglais sin, féadfaidh an Breitheamh barántas a eisiúint á údarú d'aon chomhalta den Gharda Síochána agus d'aon daoine eile a bheidh ainmnithe sa bharántas agus d'aon chomhaltaí eile den Gharda Síochána dul isteach san áitreabh a bheidh sonraithe san fhaisnéis (agus cibé forneart a úsáid is gá le réasún chun na críche) agus an t-áitreabh a chuardach agus seilbh a ghabháil ar aon leabhair nó doiciméid ar dealraitheach gur leabhair nó doiciméid den sórt sin a dúradh iad, nó, i ndáil le haon leabhair nó doiciméid is dealraitheach dóibh amhlaidh, aon bhearta eile a dhéanamh is dealraitheach dóibh a bheith riachtanach chun na leabhair nó na doiciméid sin a chaomhnú agus le nach mbainfí leo.

(2) Leanfaidh gach barántas a eiseofar faoin alt seo i bhfeidhm go dtí deireadh tréimhse míosa tar éis dáta a eisiúna.

(3) Féadfar aon leabhair nó doiciméid a ngabhfar seilbh orthu faoin alt seo a choimeád ar feadh tréimhse trí mhí nó, i gcás aon imeachtaí coiriúla den sórt atá luaite in alt 21 (1) (a) nó (1) (b) (ar imeachtaí iad lena mbaineann na leabhair nó na doiciméid) a bheith tosaithe laistigh den tréimhse sin, go dtí críoch na n-imeachtaí sin.

(4) Duine a bhacfaidh ceart dul isteach nó cuardaigh a fheidhmiú a thugtar de bhua barántais a eisítear faoin alt seo nó a bhacfaidh ceart a fheidhmiú a thugtar amhlaidh chun seilbh a ghabháil ar aon leabhair nó doiciméid, beidh sé ciontach i gcion.

Foráil d'fhonn faisnéis a shlánchoimeád.

21. —(1) Ní dhéanfar aon fhaisnéis, leabhar nó doiciméad a bhaineann le comhlacht agus a gheofar faoi alt 19 nó 20 a fhoilsiú ná a nochtadh, gan toiliú roimh ré i scríbhinn ón gcomhlacht sin, ach amháin d'údarás inniúil, mura n-éilítear an foilsiú nó an nochtadh—

(a) d'fhonn aon imeachtaí coiriúla a thionscnamh, nó thairis sin chun críocha aon imeachtaí den sórt sin, de bhun nó de dhroim Achtanna na gCuideachtaí nó i leith ciona lena ngabhann mí-iompar i dtaca le cúrsaí an chomhlachta a bhainistiú nó lena chuid maoine a mhífheidhmiú nó a choinneáil go héagórach;

(b) d'fhonn aon imeachtaí coiriúla a thionscnamh, nó thairis sin chun críocha aon imeachtaí den sórt sin, de bhun nó de dhroim na nAchtanna um Rialú Iomlaoide, 1954 go 1986, nó na nAchtanna Árachais, 1909 go 1990, nó rialachán faoi árachas a rinneadh faoi Acht na gComhphobal Eorpach, 1972 ;

(c) d'fhonn aon cheanglas a chomhlíonadh nó aon chumhacht a fheidhmiú a fhorchuirtear nó a thugtar leis an gCuid seo maidir le tuarascálacha a thugann cigirí a bheidh ceaptha fúithi ag an gcúirt nó ag an Aire;

(d) d'fhonn an tAire do thionscnamh imeachtaí chun an comhlacht a fhoirceannadh faoin bPríomh-Acht nó thairis sin chun críocha imeachtaí a bheidh tionscanta aige chun na críche sin;

(e) chun críocha imeachtaí faoi alt 20.

(2) Aon duine a fhoilseoidh nó a nochtfaidh aon fhaisnéis, leabhar nó doiciméad de shárú ar an alt seo beidh sé ciontach i gcion.

(3) Chun críocha an ailt seo folaíonn “údarás inniúil”—

(a) an tAire,

(b) duine arna údarú ag an Aire,

(c) cigire a cheapfar faoin Acht seo,

(d) an tAire Airgeadais,

(e) oifigeach arna údarú ag an Aire Airgeadais,

(f) aon chúirt dlínse inniúla,

(g) údarás maoirseachta de réir bhrí rialachán a bhaineann le hárachas a rinneadh faoi Acht na gComhphobal Eorpach, 1972 , agus

(h) an Banc Ceannais.

Tuarascálacha cigirí a bheith ina bhfianaise.

22. —Beidh doiciméad a airbheartóidh a bheith ina chóip de thuarascáil ó chigire a cheapfar faoi fhorálacha na Coda seo inghlactha in aon imeachtaí sibhialta mar fhianaise—

(a) ar na fíorais a bheidh leagtha amach inti gan a thuilleadh cruthúnais mura gcruthófar a mhalairt, agus

(b) ar thuairim an chigire i ndáil le haon ní sa tuarascáil.

Cosaint d'fhaisnéis faoi phribhléid.

23. —(1) Ní chuirfidh aon ní sa Chuid seo d'iallach ar aon duine aon fhaisnéis a nochtadh a mbeadh sé, i dtuairim na cúirte, i dteideal diúltú í a thabhairt ar aird ar fhoras a bhaineann le pribhléid ghairmiúil dhlíthiúil ná ní údaróidh aon ní sa Chuid seo seilbh a ghlacadh ar aon doiciméad ina mbeidh faisnéis den sórt sin a bheidh ina sheilbh.

(2) Ní cheanglóidh an tAire ar dhuine, faoi alt 19, ná ní údaróidh sé d'oifigeach dá chuid a cheangal ar dhuine, a sheolann gnó baincéireachta doiciméad a thabhairt ar aird a bhaineann le cúrsaí custaiméara dá chuid mura dealraitheach don Aire gur gá sin a dhéanamh chun cúrsaí an duine chéadluaite a imscrúdú nó gur duine é an custaiméir ar ar forchuireadh ceanglas de bhua an ailt sin.

(3) Beidh foilsiú aon tuarascála, faisnéise, leabhair nó doiciméid, de bhun aon fhorála den Chuid seo, faoi phribhléid.

Cumhacht chun rialacháin fhorlíontacha a dhéanamh.

24. —(1) Má bhíonn aon deacracht ann, in aon slí, aon fhoráil den Chuid seo a thabhairt i ngníomh nó i ndáil le hoibriú aon fhorála den sórt sin, féadfaidh an tAire le rialacháin aon ní a dhéanamh is dealraitheach dó a bheith riachtanach nó fóirsteanach chun deireadh a chur leis an deacracht sin, chun an fhoráil a thabhairt i ngníomh, nó chun a gníomhú a áirithiú nó a urasú, agus féadfaidh aon rialacháin den sórt sin aon fhoráil den Chuid seo a mhodhnú a mhéid a bheidh riachtanach nó fóirsteanach chun foráil den sórt sin a chur in éifeacht chun na gcríoch a dúradh.

(2) Gach rialachán a dhéanfaidh an tAire faoin alt seo leagfar é faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann ceachtar Teach, laistigh den 21 lá a shuífidh an Teach sin tar éis an rialachán a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.