An Chéad Lch. Lch. Roimhe Seo (Caibidil 4 Forálacha ginearálta faoi scairchláir etc.) Ar Aghaidh (CUID VI Foirceannadh agus Nithe Gaolmhara)

33 1990

ACHT NA gCUIDEACHTAÍ, 1990

CUID V

Déileáil Chos Istigh

Léiriú.

107. —Sa Chuid seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—

ciallaíonn “déileáil”, i ndáil le hurrúis, (cibé acu mar phríomhaí nó mar ghníomhaire), na hurrúis a fháil nó a dhiúscairt, nó suibscríobh lena n-aghaidh nó iad a fhrithghealladh nó comhaontú a dhéanamh nó tairiscint comhaontú a dhéánamh nó duine a aslú nó féachaint lena aslú chun comhaontú a dhéanamh nó tairiscint comhaontú a dhéanamh—

(a) chun na hurrúis a fháil nó a dhiúscairt, nó chun suibscríobh lena n-aghaidh nó iad a fhrithghealladh, nó a bhaineann leis an gcéanna; nó

(b) arb í an aidhm nó an aidhm airbheartaithe atá leis brabús nó gnóchan a urrú do dhuine a fhaigheann nó a dhiúscraíonn na hurrúis, a shuibscríobhann lena n-aghaidh nó a fhrithgheallann iad nó d'aon cheann de na páirtithe sa chomhaontú i ndáil leis na hurrúis;

folaíonn “stiúrthóir” cúlstiúrthóir de réir bhrí alt 27;

folaíonn “oifigeach” maidir le cuideachta—

(a) stiúrthóir, rúnaí nó fostaí;

(b) leachtaitheoir;

(c) aon duine a riarann comhréiteach nó comhshocraíocht a dhéantar idir an chuideachta agus a creidiúnaithe;

(d) scrúdaitheoir;

(e) iniúchóir; agus

(f) glacadóir;

ciallaíonn “oifig phoiblí” oifig nó fostaíocht a dtugtar luach saothair di as an bPríomh-Chiste nó as airgead a sholáthraíonn an tOireachtas nó airgead a chruinnítear le cánachas áitiúil nó muirir áitiúla, nó ceapachán ar, nó fostaíocht faoi, aon choimisiún, coiste, binse, bord nó comhlacht a bheidh arna bhunú ag an Rialtas nó ag aon Aire den Rialtas nó ag aon údarás reachtúil nó faoi;

folaíonn “stocmhalartán aitheanta”, go háirithe, aon mhalartán a bheidh forordaithe ag an Aire agus a sholáthraíonn saoráidí le haghaidh ceannach agus díol ceart nó oibleagáidí chun stoc a fháil;

ciallaíonn “cuideachta ghaolmhar”, i ndáil le cuideachta, aon chomhlacht corpraithe arb é fochuideachta nó cuideachta shealbhaíochta na cuideachta nó fochuideachta do chuideachta shealbhaíochta na cuideachta é;

ciallaíonn “údarás iomchuí”, i ndáil le stocmhalartán aitheanta—

(i) a bhord stiúrthóirí, a choiste bainistíochta nó comhlacht bainistíochta eile, nó

(ii) a bhainisteoir, cibé slí a dtuairiscítear é;

ciallaíonn “urrúis”—

(a) scaireanna, bintiúir nó fiach-urrúis eile a eisítear nó a bheartaítear a eisiúint cibé acu sa Stát nó in áit eile, agus a bhfuil saoráidí déileála curtha ar fáil, nó le cur ar fáil, dóibh ag stocmhalartán aitheanta;

(b) aon cheart, rogha nó oibleagáid maidir le haon scaireanna, bintiúir nó fiach-urrúis eile den sórt sin dá dtagraítear i mír (a);

(c) aon cheart, rogha nó oibleagáid maidir le haon treoirleabhar a bhaineann le haon scaireanna, bintiúir nó fiach-urrúis eile den sórt sin dá dtagraítear i mír (a); nó

(d) cibé leasanna a fhorordófar;

folaíonn “frithghealladh” fo-fhrithghealladh.

Déileálacha neamhdhleathacha in urrúis ag lucht cos istigh.

108. —(1) Ní dleathach do dhuine atá, nó a bhí tráth ar bith sna 6 mhí roimhe sin, bainteach le cuideachta, déileáil in aon urrúis de chuid na cuideachta sin más rud é, de bhíthin go bhfuil nó go raibh sé bainteach amhlaidh leis an gcuideachta sin, go bhfuil faisnéis ina sheilbh aige nach bhfuil ar fáil i gcoitinne ach dá mbeadh, gur dóigh go ndéanfadh sí difear ábhartha do phraghas na n-urrús sin.

(2) Ní dleathach do dhuine atá, nó a bhí tráth ar bith sna 6 mhí roimhe sin, bainteach le cuideachta, déileáil in aon urrúis de chuid aon chuideachta eile más rud é, de bhíthin go bhfuil nó go raibh sé bainteach amhlaidh leis an gcuideachta chéadluaite, go bhfuil faisnéis ina sheilbh—

(a) nach bhfuil ar fáil i gcoitinne ach dá mbeadh, gur dóigh go ndéanfadh sí difear ábhartha do phraghas na n-urrús sin, agus

(b) a bhaineann le haon idirbheart (iarbhír nó beartaithe) a bhfuil an dá chuideachta sin i gceist ann, nó a bhfuil ceann acu agus urrúis an chinn eile i gceist ann, nó a bhaineann leis an bhfíoras nach bhfuil aon idirbheart den sórt sin beartaithe a thuilleadh.

(3) I gcás aon fhaisnéis den sórt atá luaite i bhfo-alt (1) nó (2) a bheith ina sheilbh ag duine agus gur dóigh go ndéanfadh an fhaisnéis sin, dá mbeadh sí ar fáil i gcoitinne, difear go hábhartha do phraghas na n-urrús, ach nach gcuirtear bac air le ceachtar de na fo-ailt sin déileáil sna hurrúis sin, ní dleathach dó déileáil sna hurrúis sin má fuair sé an fhaisnéis, go díreach nó go neamhdhíreach, ó dhuine eile agus más eol dó, nó más cóir gurbh eol dó, le réasún, na fíorais nó na himthosca a gcuirtear bac dá mbua ansin ar an duine eile sin é féin le fo-alt (1) nó (2), déileáil sna hurrúis sin.

(4) Ní dleathach do dhuine tráth ar bith a mbeidh bac curtha air le fo-alt (1), (2) nó (3) déileáil in aon urrúis, a chur faoi deara d'aon duine eile déileáil sna hurrúis sin nó a thabhairt ar aon duine eile déileáil iontu.

(5) Ní dleathach do dhuine tráth ar bith a mbeidh bac curtha air le fo-alt (1), (2) nó (3) déileáil in aon urrúis de bhíthin é a bheith i seilbh aon fhaisnéise, an fhaisnéis sin a thabhairt d'aon duine eile más eol dó nó más cóir gurb eol dó, le réasún, go mbainfidh an duine eile úsáid as an bhfaisnéis chun déileáil, nó a chur faoi deara do dhuine eile déileáil, sna hurrúis sin nó a thabhairt ar dhuine eile déileáil iontu.

(6) Gan dochar d'fho-alt (3), ach faoi réir fho-ailt (7) agus (8), ní dleathach do chuideachta déileáil in aon urrúis aon tráth a mbeidh bac curtha ar aon oifigeach don chuideachta sin le fo-alt (1), (2) nó (3) déileáil sna hurrúis sin.

(7) Ní chuireann fo-alt (6) bac ar chuideachta idirbheart a dhéanamh tráth ar bith de bhíthin amháin go bhfuil faisnéis i seilbh oifigigh don chuideachta sin—

(a) más duine seachas an t-oifigeach a chinn, thar a ceann, an t-idirbheart a dhéanamh;

(b) má bhí comhshocraíochtaí scríofa i ngníomh an tráth sin aici chun a chinntiú nach dtabharfaí an fhaisnéis don duine sin agus nár thug aon duine a bhí i seilbh na faisnéise aon chomhairle dó a bhain leis an idirbheart; agus

(c) murar tugadh an fhaisnéis agus an chomhairle sin amhlaidh.

(8) Ní chuireann fo-alt (6) bac ar chuideachta déileáil in urrúis de chuid cuideachta eile tráth ar bith de bhíthin amháin go bhfuil faisnéis i seilbh oifigigh don chuideachta chéadluaite, is é sin faisnéis a fuair an t-oifigeach le linn dó a chuid dualgas a chomhlíonadh mar oifigeach don chuideachta chéadluaite agus arb é amháin atá ann ná go mbeartaíonn an chuideachta chéadluaite déileáil in urrúis de chuid na cuideachta eile sin.

(9) Ní chuireann an t-alt seo bac ar dhuine déileáil in urrúis, nó i gcearta nó i leasanna in urrúis, de chuid cuideachta—

(a) má dhéanann sé an t-idirbheart áirithe mar ghníomhaire do dhuine eile de bhun treorach sonraithe ón duine eile sin an t-idirbheart sin a dhéanamh; agus

(b) mura mbeidh aon chomhairle tugtha aige don duine eile, i ndáil le déileáil in urrúis, nó i gcearta nó i leasanna in urrúis, de chuid na cuideachta sin atá ar áireamh sa chineál céanna leis na hurrúis chéadluaite.

(10) Ní chuireann an t-alt seo bac ar dhuine déileáil in urrúis más rud é, fad is nach buntáiste dó ar shlí eile faisnéis a bheith ina sheilbh dá dtagraítear i bhfo-alt (1)—

(a) go dtugann sé fógra 21 lá ar a laghad d'údarás iomchuí an stocmhalartáin iomchuí go bhfuil sé ar intinn aige déileáil, laistigh den tréimhse dá dtagraítear i mír (b), in urrúis de chuid na cuideachta áirithe, agus

(b) go ndéantar an déileáil laistigh de thréimhse dar tosach 7 lá tar éis torthaí eatramhacha nó críochnaitheacha na cuideachta a fhoilsiú, de réir mar a bheidh, agus dar críoch 14 lá tar éis an fhoilsithe sin, agus

(c) go bhfoilseoidh an malartán áirithe an fógra dá dtagraítear i mír (a) díreach ar é a fháil.

(11) Chun críocha an ailt seo, tá duine bainteach le cuideachta más rud é, agus é bheith ina dhuine nádúrtha—

(a) gur oifigeach é don chuideachta sin nó do chuideachta ghaolmhar; nó

(b) gur scairshealbhóir é sa chuideachta sin nó i gcuideachta ghaolmhar; nó

(c) go bhfuil post aige (lena n-áirítear oifig phoiblí) a bhféadfaí dá chionn a bheith ag súil leis le réasún go mbeadh teacht aige ar fhaisnéis de chineál lena mbaineann fo-ailt (1) agus (2)—

(i) mar gheall ar aon ghaolmhaireacht ghairmiúil, ghnó nó aon ghaolmhaireacht eile atá ann idir é féin (nó a fhostóir nó cuideachta ar oifigeach di é) agus an chuideachta sin nó cuideachta ghaolmhar; nó

(ii) mar gheall air gur oifigeach é do mhórscairshealbhóir sa chuideachta sin nó i gcuideachta ghaolmhar.

(12) Chun críocha fho-alt (11) ciallaíonn “mórscairshealbhóir” duine a shealbhaíonn scaireanna i gcuideachta a bhfuil a líon os cionn an chéatadáin infhógartha atá i bhfeidhm de thuras na huaire faoi alt 70.

(13) Beidh réim ag na toirmisc i bhfo-ailt (1), (3), (4) agus (5) maidir le déileálacha in urrúis a eiseoidh an Stát amhail is dá mba thagairtí don Stát na tagairtí i bhfo-ailt (1), (9) agus (11) (seachas míreanna (a) agus (b) den fho-alt is déanaí a luadh) do chuideachta.

Dliteanas sibhialta mar gheall ar dhéileáil neamhdhleathach.

109. —(1) I gcás go ndéileálann duine in urrúis nó go gcuireann sé faoi deara do dhuine eile déileáil in urrúis, nó go dtugann sé ar dhuine eile déileáil iontu, ar mhodh a dhearbhaítear a bheith neamhdhleathach le halt 108 nó go dtugann sé faisnéis ar aon slí den sórt sin beidh an duine sin faoi dhliteanas, gan dochar d'aon chúis chaingne eile a bheadh ann ina choinne—

(a) aon pháirtí eile san idirbheart nach raibh i seilbh na faisnéise iomchuí a chúiteamh i leith aon chaillteanais a bhain don pháirtí sin mar gheall ar aon difríocht idir an praghas ar déileáladh sna hurrúis san idirbheart sin agus an praghas ar dóigh a ndéileálfaí iontu in idirbheart den sórt sin an tráth a ndearnadh an t-idirbheart céadluaite dá mbeadh an fhaisnéis sin ar fáil i gcoitinne; agus

(b) cuntas a thabhairt don chuideachta a d'eisigh nó a chuir ar fáil na hurrúis sin maidir le haon bhrabús a d'fhabhraigh chun an duine chéadluaite ó dhéileáil sna hurrúis sin.

(2) Is é an méid cúitimh a bhfuil duine faoi dhliteanas maidir leis faoi fho-alt (1) nó méid an bhrabúis a bhfuil duine faoi dhliteanas cuntas a thabhairt maidir leis faoin bhfo-alt sin—

(a) faoi réir mhír (b), méid an chaillteanais a bhain don duine a éilíonn an cúiteamh nó méid an bhrabúis dá dtagraítear i bhfo-alt (1) (b), de réir mar a bheidh; nó

(b) má chinneann cúirt maidir leis an duine atá faoi dhliteanas amhlaidh é a bheith faoi dhliteanas méid nó méideanna a íoc le haon duine nó daoine eile de dheasca an ghnímh nó an idirbhirt chéanna, méid an chaillteanais nó an bhrabúis sin lúide an méid nó suim na méideanna ar cinneadh an duine sin a bheith faoi dhliteanas ina leith.

(3) Chun críocha fho-alt (2), maidir leis an dualgas a chruthú gur as an ngníomh nó as an idirbheart céanna ónar tháinig dliteanas eile a tháinig dliteanas duine méid a íoc le duine eile, is ar an duine atá faoi dhliteanas an méid a íoc a bheidh sé é sin a chruthú.

(4) Ní thosófar ar chaingean faoin alt seo chun caillteanas nó brabús a ghnóthú tar éis 2 bhliain a bheith caite tar éis an dáta a gcríochnófar an t-idirbheart inar tharla an caillteanas nó an brabús.

Idirbhearta díolmhaithe.

110. —(1) Ní choiscfidh aon ní in alt 108 ar dhuine—

(a) urrúis a fháil faoi uacht nó ar díthiomnacht duine eile; nó

(b) urrúis a fháil i gcuideachta de bhun scéime páirtithe i mbrabús d'fhostaithe—

(i) a bheidh formheasta ag na Coimisinéirí Ioncaim chun críocha na nAchtanna Airgeadais, agus

(ii) a mbeidh a téarmaí formheasta ag an gcuideachta i gcruinniú ginearálta, agus

(iii) faoina dtairgtear an deis do gach buanfhostaí de chuid na cuideachta a bheith rannpháirteach, ar théarmaí comhionanna maidir le critéir oibiachtúla shonraithe;

(c) idirbheart lena mbaineann fo-alt (2) a dhéanamh de mheon macánta.

(2) Beidh feidhm ag an bhfo-alt seo maidir leis na cineálacha idirbheart seo a leanas—

(a) stiúrthóir d'fháil scair-cháilíochta faoi alt 180 den Phríomh-Acht:

(b) idirbheart a dhéanfaidh duine de réir a oibleagáidí faoi chomhaontú frithgheallta;

(c) idirbheart a dhéanfaidh ionadaí pearsanta éagaigh, iontaobhaí nó leachtaitheoir, glacadóir nó scrúdaitheoir i gcomhlíonadh fheidhmeanna a oifige; nó

(d) idirbheart ar mhodh, nó de dhroim, morgáiste ar urrúis nó muirir ar urrúis, nó ar mhodh nó de dhroim morgáiste, muirir, gealltáin nó liain ar dhoiciméid teidil chun urrús.

(3) Ní bheidh feidhm ag an gCuid seo maidir le hidirbhearta a dhéanfar ag saothrú beartas airgeadaíochta, beartas ráta malairte, beartas um riar fiachais náisiúnta nó beartas um chúltaca iomlaoide eachtraí, ag aon Aire den Rialtas nó ag an mBanc Ceannais nó ag aon duine thar a gceann.

Dliteanas coiriúil mar gheall ar dhéileáil neamhdhleathach.

111. —Duine a dhéileálann in urrúis ar mhodh a dhearbhaítear le halt 108 a bheith neamhdhleathach, beidh sé ciontach i gcion.

Srian ar dhéileáil.

112. —(1) Faoi réir fho-alt (2), duine a chiontófar i gcion faoi alt 111 nó faoin alt seo ní dhéanfaidh sé aon déileáil laistigh den tréimhse 12 mhí ó dháta an chiontaithe.

(2) I gcás gur thionscain duine a ciontaíodh i gcion faoi fho-alt (1), roimh dháta a chiontaithe, idirbheart faoina bhfuil gné éigin dá chomhlíonadh fágtha gan déanamh, ní thoirmiscfear air le fo-alt (1) an t-idirbheart a chur i gcrích i gcás go gcuirfidh údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta in iúl i scríbhinn do na páirtithe san idirbheart go bhfuil sé deimhin de—

(a) gur tionscnaíodh an t-idirbheart ach nach raibh sé curtha i gcrích roimh dháta an chiontaithe, agus

(b) mura gcuirfí an t-idirbheart i gcrích, go ndéanfaí dochar do chearta tríú páirtí atá neamhchiontach, agus

(c) nach mbeadh an t-idirbheart neamhdhleathach faoi aon fhoráil eile den Chuid seo.

(3) Beidh duine a sháróidh an t-alt seo ciontach i gcion.

Dualgas gníomhairí i ndáil le déileáil neamhdhleathach.

113. —(1) Ní dhéanfaidh duine déileáil thar ceann duine eile má bhíonn cúis réasúnach aige lena chreidiúint, nó más cóir go gcinnfeadh sé, go mbeadh an déileáil neamhdhleathach de réir bhrí alt 108.

(2) Beidh duine a sháróidh an t-alt seo ciontach i gcion.

Pionóis mar gheall ar chionta faoin gCuid seo.

114. —Duine a dhéanann cion faoin gCuid seo dlífear—

(a) ar é a chiontú go hachomair, príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná 12 mhí nó fíneáil nach mó ná £1,000, nó iad araon, a chur air, nó

(b) ar é a chiontú ar díotáil, príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná 10 mbliana nó fíneáil nach mó ná £200,000, nó iad araon, a chur air.

Dualgas stocmhalartáin aitheanta i ndáil le déileáil neamhdhleathach.

115. —(1) Más dealraitheach d'údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta go ndearna aon duine cion faoin gCuid seo, tabharfaidh an t-údarás sin láithreach tuarascáil i dtaobh an ábhair don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí agus soláthróidh sé don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí cibé faisnéis, agus tabharfaidh sé dó cibé rochtain chuig aon doiciméid, agus cibé saoráidí chun aon doiciméid a iniúchadh agus cóipeanna díobh a thógáil, a éileoidh an Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí, ar faisnéis í nó ar doiciméid iad a bheidh i seilbh nó faoi urlámhas an údaráis sin agus a bhainfidh leis an ábhar atá i gceist.

(2) I gcás gur dealraitheach do chomhalta de stocmhalartán aitheanta go ndearna aon duine cion faoin gCuid seo, tuairisceoidh sé an ní sin láithreach d'údarás iomchuí de chuid an stocmhalartáin aitheanta áirithe a mbeidh, air sin, an dualgas air dá dtagraítear i bhfo-alt (1).

(3) Más dealraitheach do chúirt in aon imeachtaí go ndearna aon duine cion mar a dúradh agus nach mbeidh aon tuarascáil a bhaineann leis an ní tugtha don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí faoi fho-alt (1), féadfaidh an chúirt sin, ar iarratas ó aon duine a bhfuil leas aige sna himeachtaí áirithe, nó as a treoir féin, a ordú d'údarás iomchuí an stocmhalartáin aitheanta áirithe tuarascáil den sórt sin a thabhairt agus ar thuarascáil a thabhairt dá réir sin beidh éifeacht leis an alt seo amhail is dá mbeadh an tuarascáil tugtha de bhun fho-alt (1).

(4) Más rud é, i gcás aon ní a thuairisciú don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí nó a chur faoina bhráid faoin alt seo, go measfaidh sé gur cás é ar chóir ionchúiseamh a thionscnamh maidir leis agus go dtionscnóidh sé imeachtaí dá réir sin, beidh sé de dhualgas ar údarás iomchuí an stocmhalartáin aitheanta áirithe agus ar gach oifigeach don chuideachta a bhfuil a cuid urrús i gceist agus ar aon duine eile ar dealraitheach don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí faisnéis iomchuí a bheith aige (seachas aon chosantóir sna himeachtaí) gach cúnamh a thabhairt i ndáil leis an ionchúiseamh atá sé nó siad in ann a thabhairt le réasún.

(5) Más dealraitheach don Aire, mar gheall ar ghearán chuig údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta áirithe i dtaobh ciona líomhnaithe faoin gCuid seo, go bhfuil imthosca ann a thugann le tuiscint—

(a) gur chóir don údarás iomchuí a chuid cumhachtaí a úsáid faoin gCuid seo ach nach ndearna sé amhlaidh, nó

(b) gur chóir tuarascáil a thabhairt don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí faoi fho-alt (1) ach nár thug an t-údarás iomchuí lena mbaineann tuarascáil amhlaidh,

féadfaidh sé a ordú don údarás iomchuí na cumhachtaí sin a úsáid nó an tuarascáil sin a thabhairt, agus ar thuarascáil a bheith tugtha dá réir sin, beidh éifeacht leis an alt seo amhail is dá dtabharfaí an tuarascáil de bhun fho-alt (1).

(6) I gcás go dtugann an tAire ordú faoi fho-alt (5), déanfaidh an t-údarás iomchuí lena mbaineann torthaí a chuid imscrúduithe nó cóip dá thuarascáil faoi fho-alt (1), de réir mar a bheidh, a thabhairt don Aire.

(7) Ní bheidh údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta faoi dhliteanas maidir le damáistí i leith aon ní a rinne an t-údarás nó a d'fhág sé gan déanamh i dtaca le feidhmiú a chuid feidhmeanna aige faoin gCuid seo mura de mheon mímhacánta a rinneadh an gníomh nó an neamhghníomh faoina ndéantar gearán, nó mura de mheon mímhacánta a fágadh gan déanamh é.

Comhoibriú le húdaráis eile lasmuigh den Stát.

116. —(1) Beidh feidhm ag an alt seo i gcás go bhfaighidh údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta iarratas ar fhaisnéis ó údarás dá shamhail i mBallstát eile de chuid na gComhphobal Eorpach i ndáil le feidhmiú a chuid feidhmeanna ag an dara húdarás atá luaite faoi aon achtachán de chuid na gComhphobal Eorpach a bhaineann le déileáil neamhdhleathach de réir bhrí na Coda seo, cibé acu sa Stát nó in áit eile.

(2) Déanfaidh an t-údarás iomchuí lena mbaineann, a mhéid atá sé in ann déanamh amhlaidh le réasún, agus trí úsáid a bhaint as a chumhachtaí faoin gCuid seo, más cuí, an fhaisnéis a iarradh a fháil agus cuirfidh sé an fhaisnéis sin ar fáil dá réir sin faoi réir na bhforálacha seo a leanas den alt seo.

(3) I gcás go bhfaighidh údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta iarratas faoi fho-alt (1), cuirfidh sé é sin in iúl don Aire agus tabharfaidh an tAire, ar é bheith deimhin maidir le haon cheann de na nithe dá dtagraítear i bhfo-alt (4), ordú don údarás diúltú an fhaisnéis go léir a iarrtar, nó cuid de, a chur ar fáil.

(4) Is iad na nithe dá dtagraítear i bhfo-alt (3) ná—

(a) go bhféadfadh aon chur in iúl faisnéise a iarrtar dul chun dochair do fhlaitheas, do shlándáil nó do bheartas poiblí an Stáit;

(b) go bhfuil imeachtaí sibhialta nó coiriúla sa Stát tosaithe cheana féin in aghaidh duine i leith aon ghníomhartha a bhfuil iarratas ar fhaisnéis faighte ina leith faoi fho-alt (1);

(c) go bhfuil duine ar leith ciontaithe sa Stát mar gheall ar chion coiriúil maidir le haon ghníomhartha den sórt sin.

Daoine údaraithe.

117. —(1) San alt seo agus in ailt 118 agus 121, ciallaíonn “duine údaraithe” duine atá ceadaithe ag an Aire chun bheith ina dhuine údaraithe chun críocha na Coda seo, is é sin—

(a) an bainisteoir, cibé caoi a thuairiscítear é, ar stocmhalartán aitheanta, nó

(b) duine a bheidh ainmnithe ag údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta.

(2) I gcás go n-imscrúdóidh duine údaraithe cion líomhnaithe faoin gCuid seo, beidh údaráis iomchuí an stocmhalartáin aitheanta lena mbaineann faoi dhualgas ginearálta a chinntiú go seachnófar, a mhéid is féidir, easaontachtaí leasa a d'fhéadfadh tarlú ar thaobh aon duine údaraithe den sórt sin.

(3) Chun aon fhaisnéis a fháil is gá le go bhfeidhmeoidh údarás iomchuí an stocmhalartáin sin an fheidhm dá dtagraítear in alt 115, féadfaidh duine údaraithe, ar a údarú a thabhairt ar aird má éilítear amhlaidh é, a cheangal ar aon duine a bhfuil cúis réasúnach ag an duine údaraithe nó ag an údarás iomchuí sin lena chreidiúint gur dhéileáil sé in urrúis, nó go bhfuil aon fhaisnéis aige i dtaobh déileálacha den sórt sin, aon fhaisnéis a thabhairt don duine údaraithe a éileoidh sé le réasún—

(a) maidir leis na hurrúis lena mbaineann,

(b) maidir leis an gcuideachta a d'eisigh na hurrúis,

(c) maidir lena chuid déileálacha sna hurrúis sin, nó

(d) maidir le haon fhaisnéis eile a éilíonn an duine údaraithe le réasún i ndáil leis na hurrúis nó leis na déileálacha sin,

agus cibé rochtain a thabhairt dó chuig aon doiciméid, agus cibé saoráidí chun aon doiciméid a iniúchadh agus cóipeanna díobh a thógáil, agus a bhaineann leis an ábhar a éileoidh sé le réasún.

(4) Glacfar i bhfianaise gach doiciméad a airbheartóidh a bheith ina bharántas nó ina údarú agus a bheith sínithe nó fíordheimhnithe ag údarás iomchuí nó thar a cheann agus measfar gur barántas nó údarú den sórt sin é gan a thuilleadh cruthúnais go dtí go suífear a mhalairt.

(5) Féadfaidh duine údaraithe, nó aon duine ar chuir sé ceanglas air faoin alt seo, iarratas a dhéanamh chun na cúirte ar dhearbhú faoin alt seo.

(6) Féadfaidh an chúirt, ar éisteacht a bheith tugtha aici do cibé fianaise a bheidh tugtha ar aird, agus d'aon uiríll a bheidh déanta ag an duine údaraithe agus ag duine dá dtagraítear i bhfo-alt (5), a dhearbhú dá rogha féin —

(a) nach ndlíonn riachtanais leas an phobail feidhmiú na gcumhachtaí ag an duine údaraithe a thugtar dó leis an alt seo, nó

(b) go ndlíonn riachtanais leas an phobail an feidhmiú sin amhlaidh.

(7) I gcás go ndéanann an chúirt dearbhú faoi fho-alt (6) (a), tarraingeoidh an duine údaraithe siar, a luaithe is féidir, an ceanglas iomchuí faoin alt seo.

(8) I gcás go ndéanann an chúirt dearbhú faoi fho-alt (6) (b), déanfaidh an duine ar ar forchuireadh an ceanglas an fhaisnéis a éilítear a sholáthar don duine údaraithe a luaithe is féidir.

(9) Más rud é, de shárú ar fho-alt (8), go ndiúltaíonn duine nó go mainníonn sé, laistigh de thráth réasúnach, ceanglas de chuid duine údaraithe a chomhlíonadh, féadfaidh an duine údaraithe an diúltú a dheimhniú faoina láimh don chúirt agus féadfaidh an chúirt, tar éis aon ráiteas a thairgfear mar chosaint a éisteacht, an ciontóir a phionósú amhail mar a dhéanfaí sin i gcás é bheith ciontach i ndíspeagadh cúirte.

Oibleagáid maidir le rúndacht ghairmiúil.

118. —(1) Ní nochtfar, ach amháin de réir dlí, faisnéis a fhaigheann aon duine de na daoine seo a leanas de bhua stocmhalartán aitheanta d'fheidhmiú a chuid feidhmeanna faoin gCuid seo, eadhon—

(a) údarás iomchuí an mhalartáin,

(b) duine údaraithe, nó

(c) aon duine atá fostaithe nó a bhí fostaithe tráth ag an malartán.

(2) Ní choiscfidh fo-alt (1) ar údarás iomchuí stocmhalartáin aitheanta aon fhaisnéis a nochtadh don Aire, cibé acu de bhun iarratais faoi alt 115 (5) nó ar shlí eile, nó d'údarás dá shamhail i mBallstát eile de chuid na gComhphobal Eorpach.

(3) Beidh aon duine a sháróidh fo-alt (1) ciontach i gcion.

Leathnú ar Threoir 79/279/CEE ón gComhairle.

119. —Na forálacha de Sceideal C.5 (a) de Threoir 79/279/CEE ón gComhairle, an 5 Márta, 1979* ag comhordú na gcoinníollacha chun urrúis a ghlacadh ar liostú oifigiúil stocmhalartáin, mar a tugadh éifeacht dóibh le Rialacháin na gComhphobal Eorpach (An Stocmhargadh), 1984 (I.R. Uimh. 282 de 1984), beidh feidhm acu freisin maidir le hurrúis de réir bhrí alt 107.

Tuarascáil bhliantúil stocmhalartáin aitheanta.

120. —(1) Tíolacfar tuarascáil bhliantúil don Aire thar ceann gach stocmhalartáin aitheanta maidir le feidhmiú na bhfeidhmeanna ag údaráis iomchuí an stocmhalartáin lena mbaineann faoin gCuid seo, agus go háirithe folóidh an tuarascáil—

(a) líon na ngearán scríofa a fuarthas maidir leis na sáruithe a d'fhéadfadh a bheith déanta ar an gCuid seo,

(b) líon na dtuarascálacha a tugadh don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí faoin gCuid seo,

(c) líon na gcásanna nár tugadh tuarascálacha don Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí tar éis do dhaoine údaraithe cumhachtaí a fheidhmiú faoin gCuid seo, agus

(d) cibé faisnéis eile a fhorordófar.

(2) Déanfar, faoi réir fho-alt (3), cóip den tuarascáil dá dtagraítear i bhfo-alt (1) a leagan faoi bhráid gach Tí den Oireachtas.

(3) Más é tuairim an Aire, tar éis dó dul i gcomhairle le húdarás iomchuí de chuid an stocmhalartáin aitheanta lena mbaineann, go ndéanfadh nochtadh aon fhaisnéise sa tuarascáil dá dtagraítear i bhfo-alt (1) díobháil ábhartha nó dochar míchuí do leasanna dlisteanacha aon duine, nó thairis sin go bhfuil cúis mhaith ann gan aon chuid den tuarascáil sin a sceitheadh, féadfaidh sé an tuarascáil a chur faoina mbráid faoi fho-alt (2) leis an bhfaisnéis sin nó leis an an gcuid sin fágtha ar lár.

Cumhacht an Aire rialacháin fhorlíontacha a dhéanamh.

121. —(1) Más rud é, ar shlí ar bith, go dtarlóidh aon deacrachtaí ag cur forála ar bith den Chuid seo i ngníomh, nó i ndáil le hoibriú aon fhorála den sórt sin, féadfaidh an tAire le rialacháin aon ní a dhéanamh a cheapann sé a bheith riachtanach nó fóirsteanach chun an deacracht sin a shárú, chun an fhoráil a chur i ngníomh, nó chun a oibriú a áirithiú nó a urasú, agus féadfaidh aon rialacháin den sórt sin aon fhoráil den Chuid seo a mhodhnú a mhéid a bheidh riachtanach nó fóirsteanach chun an fhoráil sin a chur in éifeacht chun na gcríoch réamhráite.

(2) Gan dochar do ghinearáltacht fho-alt (1), féadfaidh an tAire, i gcás go measann sé é a bheith riachtanach nó fóirsteanach déanamh amhlaidh chun riar cuí éifeachtach a dhéanamh ar ailt 115 agus 117, cibé rialacháin a dhéanamh is cuí leis—

(a) i ndáil le cumhachtaí daoine údaraithe, nó

(b) i ndáil leis na nithe a bhféadfaidh daoine údaraithe faisnéis a éileamh ina leith, nó i ndáil leis na daoine a bhféadfaidh daoine údaraithe faisnéis a éileamh uathu, faoin gCuid seo.

(3) Gach rialachán a dhéanfaidh an tAire faoin alt seo leagfar é faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann ceachtar Teach acu sin, laistigh den 21 lá a shuífidh an Teach sin tar éis an rialachán a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.

*IO Uimh. L66. 16.3.1979. lch.21.