An Chéad Lch. Lch. Roimhe Seo (AN tACHT OIDEACHAIS, 1998) Ar Aghaidh (CUID II Scoileanna)

51 1998

AN tACHT OIDEACHAIS, 1998

CUID I

Réamhráiteach agus Ginearálta

Gearrtheideal agus tosach feidhme.

1. —(1) Féadfar an tAcht Oideachais, 1998 , a ghairm den Acht seo.

(2) Faoi réir fho-alt (3), tiocfaidh an tAcht seo i ngníomh cibé lá nó laethanta a shocrófar, le hordú nó le horduithe a dhéanfaidh an tAire faoin alt seo, i gcoitinne nó faoi threoir aon chríche, feidhme, forála nó aicme scoile áirithe agus féadfar laethanta éagsúla a shocrú amhlaidh chun críoch éagsúil, nó le haghaidh feidhmeanna nó forálacha éagsúla, den Acht seo nó le haghaidh aicmí éagsúla scoileanna.

(3) Tiocfaidh an tAcht seo i ngníomh i leith aon chríche, feidhme, forála nó aicme scoile, nach mbeidh ordú faoi fho-alt (2) déanta ag an Aire faoina treoir, dhá bhliain tar éis dháta a rite.

(4) Déanfaidh an tAire, a luaithe is indéanta tar éis dheireadh na chéad bhliana agus dheireadh an dara bliain tar éis dháta rite an Achta seo, tuarascáil a ullmhú maidir le cur i ngníomh an Achta, agus cuirfidh sé nó sí faoi deara cóipeanna den tuarascáil a leagan faoi bhráid gach Tí den Oireachtas.

(5) Féadfar na hAchtanna Oideachais, 1878 go 1998, a ghairm de na hAchtanna Oideachais Idirmheánaigh (Éirinn), 1878 go 1924, agus den Acht seo le chéile agus forléireofar le chéile iad mar aon ní amháin.

Léiriú.

2. —(1) San Acht seo, ach amháin mar a n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt—

ciallaíonn “airteagail bhainistíochta” aon ionstraimí, a bhaineann le hoibriú agus bainistíocht scoileanna, a bheidh i ngníomh ar thosach feidhme an Achta seo agus a bheidh comhaontaithe ó am go ham ag pátrúin scoileanna, ag cumainn náisiúnta tuismitheoirí agus ag ceardchumainn aitheanta agus comhlachais foirne atá ionadaitheach do mhúinteoirí;

ciallaíonn “bord” bord bainistíochta a bhunófar faoi alt 14 ;

ciallaíonn “lárionad oideachais” áit, seachas scoil nó áit a chuireann oideachas ollscoile nó oideachas tríú leibhéal eile ar fáil, ina gcuirtear oideachas aosach nó leanúnach nó gairmoideachas nó gairmoiliúint ar fáil agus atá ainmnithe chun na críche sin faoi alt 10 (4);

ciallaíonn “spiorad sainiúil” an spiorad sainiúil dá dtagraítear in alt 15 (2)(b);

ciallaíonn “Comhairle” an comhlacht a bhunófar faoi alt 39 ;

déanfar “curaclam” a fhorléiriú de réir alt 30 ;

ciallaíonn “míchumas”—

(a) feidhmeanna coirp nó meabhrach duine a bheith caillte go hiomlán nó go páirteach, lena n-áirítear cuid de chorp duine a bheith caillte, nó

(b) orgánaigh atá nó is dóigh a bheidh ina dtrúig galair nó tinnis ainsealaigh a bheith sa chorp, nó

(c) mífheidhmiú, anchuma nó máchailiú cuid de chorp duine, nó

(d) riocht nó mífheidhmiú a bhfuil de thoradh air go bhfoghlaimíonn duine ar shlí éagsúil le duine nach bhfuil an riocht nó an mífheidhmiú air nó uirthi, nó

(e) riocht, tinneas nó galar a fhearann ar phróisis smaointe duine, ar aireachtáil na réaltachta ag duine, ar mhothúcháin nó ar bhreithiúnas duine, nó a bhfuil iompraíocht shuaite de thoradh air;

tá le “míbhuntáiste oideachasúil” an bhrí a shanntar le halt 32(9);

tá le “scrúdú” an bhrí a shanntar dó le halt 49;

folaíonn “feidhmeanna” cumhachtaí agus dualgais;

ciallaíonn “limistéar Gaeltachta” limistéar a mbeidh cinnte de thuras na huaire le hordú arna dhéanamh faoi alt 2 den Acht Airí agus Rúnaithe (Leasú), 1956 , gur limistéar Gaeltachta é;

ciallaíonn “Cigire” comhalta den Chigireacht;

ciallaíonn “Cigireacht” an Chigireacht a cheapfar faoi alt 13 ;

ciallaíonn “Aire” an tAire Oideachais agus Eolaíochta;

ciallaíonn “cumann náisiúnta tuismitheoirí” cumann nó comhlacht eile daoine arna bhunú ag tuismitheoirí ag a bhfuil cuspóirí lena n-áirítear a bheith ionadaitheach do thuairimí agus do leasanna tuismitheoirí maidir le hoideachas agus cabhrú le tuismitheoirí a gcearta agus a ról a fheidhmiú i bpróiseas oideachais a gcuid leanaí, agus ar cumann nó comhlacht é—

(a) atá bunaithe agus eagraithe ar bhonn náisiúnta agus a bhfuil comhaltaí de i gcuid shubstaintiúil den Stát, agus

(b) atá aitheanta de thuras na huaire ag an Aire chun críocha an Achta seo, lena n-áirítear an Chomhairle Náisiúnta Tuismitheoirí - Bunbhrainse agus an Chomhairle Náisiúnta Tuismitheoirí (Iarbhunoideachas) Teoranta, ar comhlachtaí iad atá aitheanta amhlaidh de thuras na huaire;

ciallaíonn “an Chomhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta” an comhlacht a bhunófar de réir alt 39 ;

folaíonn “tuismitheoir” tuismitheoir altrama, caomhnóir arna cheapadh nó arna ceapadh faoi na hAchtanna um Chaomhnóireacht Leanaí, 1964 go 1997, nó duine eile a bheidh ag gníomhú in loco parentis agus a bhfuil leanbh faoina chúram nó faoina cúram faoi réir aon chumhachta reachtúla nó ordaithe cúirte agus, i gcás linbh a uchtaíodh faoi na hAchtanna Uchtála, 1952 go 1998, nó, i gcás gur uchtaíodh an leanbh lasmuigh den Stát, ciallaíonn sé an t-uchtaitheoir nó na huchtaitheoirí nó an t-uchtaitheoir marthanach;

ciallaíonn “cumann tuismitheoirí” cumann a bhfuil feidhm ag alt 26 maidir leis;

tá le “pátrún” an bhrí a shanntar dó le halt 8;

ciallaíonn “forordaithe” forordaithe le rialacháin arna ndéanamh ag an Aire agus forléireofar focail ghaolmhara dá réir sin;

ciallaíonn “Príomhoide” duine a cheapfar faoi alt 23 ;

ciallaíonn “scoil aitheanta” scoil atá aitheanta ag an Aire de réir alt 10 ;

ciallaíonn “eagraíochtaí aitheanta bainistíochta scoile” na comhlachtaí sin a bhunófar chun bheith ionadaitheach do leasanna daoine atá ag gabháil do bhainistíocht scoileanna agus atá aitheanta ag an Aire chun críocha an Achta seo;

ciallaíonn “ceardchumann aitheanta” ceardchumann arna cheadúnú faoi na hAchtanna Ceardchumann, 1871 go 1990, agus atá aitheanta chun críocha comhchomhairle;

ciallaíonn “scoil” bunachas—

(a) ina gcuirtear bunoideachas ar fáil dá chuid mac léinn agus inar féidir freisin go bhfuil oideachas luath-óige á chur ar fáil, nó

(b) ina gcuirtear iar-bhunoideachas ar fáil dá chuid mac léinn agus inar féidir freisin go bhfuil cúrsaí á gcur ar fáil in oideachas aosach, oideachas leanúnach nó gairmoideachas nó i ngairmoiliúint,

ach ní fholaíonn sé scoil nó foras a bheidh bunaithe de réir Achtanna na Leanaí, 1908 go 1989, ná scoil nó foras a bheidh bunaithe nó faoi chothabháil ag bord sláinte de réir na nAchtanna Sláinte, 1947 go 1996, nó an Achta um Chúram Leanaí, 1991;

tá le “plean scoile” an bhrí a shanntar dó le halt 21(1);

ciallaíonn “seachtain scoile” an tréimhse ama i rith seachtaine nuair a bhíonn scoil ar oscailt chun mic léinn a ghlacadh;

ciallaíonn “scoilbhliain” cibé tréimhse dhá mhí dhéag, dar tosach lá idir an chéad lá d'Iúil agus an chéad lá de Dheireadh Fómhair in aon bhliain, a fhorordóidh an tAire ó am go ham, i gcoitinne nó i leith aon scoile nó aicme scoile;

ciallaíonn “riachtanais speisialta oideachais” riachtanais oideachais mac léinn atá faoi mhíchumas agus riachtanais oideachais mac léinn a bhfuil cumas eisceachtúil iontu;

ciallaíonn “mac léinn”, i ndáil le scoil, duine atá rollaithe sa scoil agus, i ndáil le lárionad oideachais, ciallaíonn sé duine atá cláraithe mar mhac léinn sa lárionad sin;

ciallaíonn “seirbhísí taca” na seirbhísí a chuireann an tAire ar fáil do mhic léinn nó dá dtuismitheoirí, do scoileanna nó do lárionaid oideachais de réir alt 7 agus folóidh sé aon cheann nó gach ceann de na nithe seo a leanas:

(a) mic léinn a mheasúnú;

(b) seirbhísí síceolaíochta;

(c) seirbhísí treorach agus comhairliúcháin;

(d) cúnamh agus trealamh teicniúil, lena n-áirítear modhanna rochtana chuig scoileanna, oiriúnuithe ar fhoirgnimh chun rochtain a éascú agus iompar, do mhic léinn a bhfuil riachtanais speisialta acu agus dá dteaghlaigh;

(e) soláthar le haghaidh mac léinn atá ag foghlaim trí mheán theanga chomharthaíochta na hÉireann nó teanga comharthaíochta eile, lena n-áirítear seirbhísí ateangaireachta;

(f) seirbhísí teiripe urlabhra;

(g) soláthar le haghaidh oideachais luath-óige, bunoideachais, iar-bhunoideachais, oideachais aosaigh nó oideachais leanúnaigh do mhic léinn a bhfuil riachtanais speisialta acu, ar shlí seachas i scoileanna nó i lárionaid oideachais;

(h) seirbhísí leasa múinteoirí;

(i) seirbhísí iompair;

(j) seirbhísí leabharlainne agus meán;

(k) seirbhísí cothabhála scoile;

(l) scrúduithe dá bhforáiltear i gCuid VIII;

(m) seirbhísí taca curaclaim agus seirbhísí comhairleacha foirne, agus

(n) cibé seirbhísí eile a shonraítear leis an Acht seo nó is cuí leis an Aire;

folaíonn “múinteoir” Príomhoide;

ciallaíonn “coiste gairmoideachais” coiste arna bhunú le halt 7 den Acht Oideachais Ghairme Beatha, 1930 .

(2) (a) San Acht seo aon tagairt do Chuid, d'alt nó do Sceideal, is tagairt í do Chuid nó d'alt den Acht seo nó do Sceideal a ghabhann leis an Acht seo, mura gcuirtear in iúl gur tagairt d'Acht éigin eile atá beartaithe.

(b) San Acht seo, aon tagairt d'fho-alt, do mhír nó d'fhomhír, is tagairt í d'fho-alt, do mhír nó d'fhomhír den fhoráil ina bhfuil an tagairt, mura gcuirtear in iúl gur tagairt d'fhoráil éigin eile atá beartaithe.

(3) Aon tagairt san Acht seo do chomhlíonadh feidhmeanna, folaíonn sí, i leith cumhachtaí agus dualgas, tagairt d'fheidhmiú cumhachtaí agus do chomhall dualgas.

Caiteachais.

3. —Déanfar aon chaiteachais a thabhóidh an tAire ag riaradh an Achta seo a íoc, a mhéid a cheadóidh an tAire Airgeadais é, as airgead a sholáthróidh an tOireachtas.

Fógraí a sheirbheáil.

4. —I gcás ina n-údaraítear nó ina gceanglaítear leis an Acht seo nó faoi, nó le rialacháin nó faoi rialacháin arna ndéanamh faoin Acht seo, fógra, ordachán nó doiciméad eile a sheirbheáil ar dhuine, déanfar, mura sonraítear a mhalairt san Acht seo, é a dhíriú chuig an duine agus a sheirbheáil ar an duine nó a thabhairt don duine ar cheann amháin de na slite seo a leanas—

(a) i gcás é a bheith dírithe chuig an duine faoina ainm nó faoina hainm, trína sheachadadh ar an duine, nó

(b) trína fhágáil ag an seoladh ag a bhfuil gnáthchónaí ar an duine nó, i gcás go mbeidh seoladh le haghaidh seirbheála tugtha, ag an seoladh sin, nó

(c) trína chur leis an ngnáthphost réamhíoctha agus é dírithe chuig an duine ag an seoladh ag a bhfuil gnáthchónaí ar an duine nó, i gcás go mbeidh seoladh le haghaidh seirbheála tugtha, ag an seoladh sin.

Rialacháin agus orduithe a leagan.

5. —Déanfar gach rialachán agus gach ordú a dhéanfar faoin Acht seo a leagan faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann ceachtar Teach acu sin, laistigh den 21 lá a shuífidh an Teach sin tar éis an rialachán nó an t-ordú a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin nó an ordaithe, beidh an rialachán nó an t-ordú ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin gcéanna.

Cuspóirí an Achta.

6. —Gach duine a mbeidh baint aige nó aici leis an Acht seo a chur i ngníomh, beidh aird aige nó aici ar na cuspóirí seo a leanas ar dá mbun a d'achtaigh an tOireachtas an tAcht seo:

(a) éifeacht phraiticiúil a thabhairt do chearta bunreachtúla leanaí, lena n-áirítear leanaí atá faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta eile oideachais acu, mar a bhaineann siad le hoideachas;

(b) a fhoráil, a mhéid is indéanta agus ag féachaint do na hacmhainní atá ar fáil, go gcuirfear ar fáil do dhaoine a chónaíonn sa Stát leibhéal agus cáilíocht oideachais is cuí chun freastal ar riachtanais agus cumais na ndaoine sin;

(c) comhionannas rochtana ar an oideachas agus comhionannas rannpháirtíochta san oideachas a chur chun cinn agus chun na bealaí ina bhféadfaidh mic léinn tairbhe a bhaint as an oideachas a chur chun cinn;

(d) deiseanna a chur chun cinn d'aosaigh, go háirithe d'aosaigh nár bhain leas nó tairbhe as an oideachas i scoileanna agus iad ina leanaí, chun leas a bhaint as deiseanna oideachais trí oideachas aosach agus oideachas leanúnach;

(e) an ceart atá ag tuismitheoirí a leanaí a chur ar scoil is rogha leis na tuismitheoirí a chur chun cinn, ag féachaint do chearta pátrún agus d'úsáid éifeachtach agus éifeachtúil acmhainní;

(f) an cleachtas is fearr i modhanna múinteoireachta, ag féachaint do riachtanais éagsúla mac léinn agus d'fhorbairt scileanna agus inniúlachtaí múinteoirí, a chur chun cinn;

(g) idirchaidreamh agus comhchomhairle éifeachtach a chur chun cinn idir scoileanna agus lárionaid oideachais, pátrúin, múinteoirí, tuismitheoirí, na pobail dá bhfónann scoileanna, údaráis áitiúla, boird sláinte, daoine nó grúpaí daoine a bhfuil spéis ar leith acu in oideachas mac léinn ag a bhfuil riachtanais speisialta oideachais nó a bhfuil taithí acu ar oideachas den sórt sin, agus an tAire;

(h) cuidiú le réadú beartas agus cuspóirí náisiúnta oideachais;

(i) cuidiú le réadú beartas agus cuspóirí náisiúnta i ndáil le leathadh an dátheangachais i sochaí na hÉireann agus go háirithe go mbainfí úsáid níos mó as an nGaeilge ar scoil agus sa phobal;

(j) cuidiú leis an nGaeilge a choinneáil mar phríomhtheanga an phobail i limistéir Ghaeltachta;

(k) riachtanais teanga agus chultúrtha mac léinn a chur chun cinn ag féachaint do roghanna a dtuismitheoirí;

(l) cuntasacht an chórais oideachais a mhéadú, agus

(m) follasacht a mhéadú i dtaca le cinntí a dhéanamh sa chóras oideachais, ar bhonn áitiúil agus ar bhonn náisiúnta araon.

Feidhmeanna an Aire.

7. —(1) Is feidhm de chuid an Aire faoin Acht seo gach ceann de na nithe seo a leanas:

(a) a chinntiú, faoi réir fhorálacha an Achta seo, go gcuirfear ar fáil do gach duine a chónaíonn sa Stát, lena n-áirítear duine atá faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta eile oideachais aige nó aici, seirbhísí taca agus leibhéal agus cáilíocht oideachais is cuí chun freastal ar riachtanais agus cumais an duine sin,

(b) an beartas náisiúnta oideachais a chinneadh, agus

(c) pleanáil agus comheagrú a dhéanamh—

(i) ar sholáthar an oideachais i scoileanna aitheanta agus i lárionaid oideachais, agus

(ii) ar sheirbhísí taca.

(2) Gan dochar do ghinearáltacht fho-alt (1), is feidhm de chuid an Aire gach ceann díobh seo a leanas:

(a) maoiniú a chur ar fáil do gach scoil aitheanta agus do gach lárionad oideachais agus seirbhísí taca a chur ar fáil do scoileanna aitheanta, do lárionaid oideachais, do mhic léinn, lena n-áirítear mic léinn atá faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta eile oideachais acu, agus dá dtuismitheoirí, de réir mar is cuí leis an Aire agus de réir an Achta seo;

(b) faireachán agus measúnacht a dhéanamh ar cháilíocht, barainneacht, éifeachtúlacht agus éifeachtacht an chórais oideachais a chuireann scoileanna aitheanta agus lárionaid oideachais ar fáil sa Stát, ag féachaint do na cuspóirí dá bhforáiltear in alt 6 , agus faisnéis a bhaineann leis an bhfaireachán agus leis an measúnacht sin a fhoilsiú i cibé modh is cuí leis an Aire;

(c) talamh nó foirgnimh a léasú le haon duine nó comhlacht daoine chun scoil a bhunú gan dochar do bhunú scoileanna ag pátrúin ar thalamh nó i bhfoirgnimh nach bhfuil léasaithe leo ag an Aire, scoileanna den sórt sin a mhéadú agus tuilleadh forbartha a dhéanamh orthu nuair a bheidh siad bunaithe agus na scoileanna sin a aithint de réir alt 10 ;

(d) seirbhísí taca trí Ghaeilge a sholáthar do scoileanna aitheanta a chuireann teagasc trí Ghaeilge ar fáil agus d'aon scoil aitheanta eile a iarrann soláthar den sórt sin;

(e) cibé feidhmeanna eile dá bhforáiltear go sonrach leis an Acht seo nó le haon achtachán eile a chomhlíonadh, agus

(f) na gníomhartha agus na nithe sin go léir is gá a dhéanamh ar mhaithe leis na cuspóirí ar dá mbun a achtaítear an tAcht seo.

(3) Beidh ag an Aire na cumhachtaí sin go léir is gá nó is fóirsteanach chun a fheidhmeanna nó a feidhmeanna a chomhlíonadh.

(4) Le linn don Aire a fheidhmeanna nó a feidhmeanna a chomhall—

(a) beidh aird aige nó aici ar na nithe seo a leanas—

(i) na hacmhainní atá ar fáil,

(ii) an soláthar le haghaidh oideachais agus oiliúna a dhéanann gníomhaireachtaí eile as cistí a sholáthraíonn an tOireachtas,

(iii) an gá atá ann éagsúlacht na seirbhísí oideachais a chuirtear ar fáil sa Stát a léiriú, agus

(iv) na cleachtais agus na traidisiúin a bhaineann le heagrú scoileanna nó grúpaí scoileanna atá ann ag tosach feidhme na Coda seo agus an ceart atá ag scoileanna a ngnóthaí féin a bhainistiú de réir an Achta seo agus de réir aon chairteacha, gníomhas, airteagal bainistíochta nó aon ionstraimí eile den sórt sin a bhaineann lena mbunú nó lena n-oibriú,

agus

(b) déanfaidh sé nó sí gach iarracht réasúnach dul i gcomhairle le pátrúin, le cumainn náisiúnta tuismitheoirí, le cumainn tuismitheoirí i scoileanna, le heagraíochtaí aitheanta bainistíochta scoile, le ceardchumainn aitheanta agus comhlachais foirne atá ionadaitheach do mhúinteoirí agus le cibé daoine eile a bhfuil spéis ar leith acu i nithe a bhaineann le hoideachas nó a bhfuil eolas acu maidir leis na nithe sin, lena n-áirítear daoine nó grúpaí daoine a bhfuil spéis ar leith acu in oideachas mac léinn ag a bhfuil riachtanais speisialta oideachais, nó a bhfuil taithí acu ar oideachas den sórt sin, de réir mar is cuí leis an Aire.